«Кыпшак ай» ООО (алдынгысы КБО) куллыкшылары бир татым аьелдей болып, бир мекан ишинде йылдан-йылга халк буйымларын аьжетсизлеп келедилер. Заман ман бирге дуныяда баьри зат оьрленеди, соны ман бирге буйымлар аьжетсизлевдинъ сапаты да туьрленеди. Элимиздинъ алдынгы КБО куллыкшылары айырылып, байыр предприниматель эсабында куллык этедилер. «Кыпшак ай» ООО-дай этип бирге ислейтаганлар аьли айлак сийрек расады.
Бу куьнлерде «Кыпшак ай» ООО-да оьз ислерининъ усталары куллык этедилер. Онынъ биринши куллыкшылары аьли де уьйкен куьезге, коьрим уьлгиси болып юредилер. Олардынъ сырасында – Владимир Уразакаев – суьвретке алувшы, Терекли-Мектеб Префклубынынъ президенти, ДР ат казанган маданият куллыкшысы, РФ Журналистлер союзынынъ агзасы.
Владимир Якубовичти районымызда танымаган, сыйламаган аьдем йок десек оьтирик болмас. Бир неше несил балалары, биз оьзимиз де онынъ коьзининъ алдында оьскенмиз. Олай дегеним, районымыздынъ баьри яшавшылары суьвретке туьспеге ога келетаган эдилер, аьр ай сайын халк пан суьйдимли суьвретке алувшы балалардынъ туьрленгенин, оьскенин коьрип турган.
Владимир Уразакаевти бас деп суьвретке алып онынъ атасы Якуб уьйреткен. Уразакаевлердинъ аьелин суьврет алувшылар династиясы демеге де болады. Онынъ карындасы Елена Жукова да, увыллары да суьвретке алув исининъ усталары.
Владимир Уразакаев Дагестан патшалык университетининъ филология факультетинде окыган. Бас деп «Шоьллик маягы» район газетасында фотокорреспондент, сонъ типография куллыкшысы болып ислеген, бир кесек заман почтальон да болган. Аьли бардыратаган исине яшавынынъ 45 йылын багыслаган. Сосы йыллар ишинде ол коьп пайдалы куллык эткен. Онынъ суьвретлеринде савлай районымыздынъ тарихи, оьзининъ фотостудиясын ол коьп затлар акында хабарлаган уьйге айландырган.
Владимир Уразакаев ра- йонымызда яшаган аьдемлер акында коьп зат биледи. Кайдай болса, бир тукымды ога айтсанъ, суьвретке алувшы, сосы тукым ваькиллери ким экенин, кайсы авылда яшаганын, не мен каьр шеккенин айтып береди, сога коьре, ога йигерли кепте «архивариус» деп айтпага да болар деп ойлайман. Оннан оьзгелей, халкымыздынъ тамгалары бойынша да Владимир Уразакаевтинъ билимлери терен. Аьли ол тамгалар акында истинъ уьстинде куллык этеди.
Владимир Уразакаев – аьлемет аьдем. Ол оьз исине янын береди эм йогары дережеде оны бардырады. Сулыплы суьврет алувшыдынъ тек кеспи усталыгы акында айтсак, хабарымыз толы болмас деп ойлайман. Оны таныганлар «бек ийги, танъ, берген соьзин ыслап билген, баьри яктан да терен билимли инсан, оны ман не заттынъ акында хабар бардырмага эм коьп пайдалы затка уьйренмеге болады» дейдилер.
Зейинли суьвретке алувшыдан сонъ, коьп кеш калмай, КБО-да делдекши Тойбике Мунгайтпасова ислеп баслаган. Оны Махачкаладагы халк буйымларын аьжетсизлев комбинатына окымага КБО-дынъ сосы йыллардагы етекшиси Каирбек Джумагишиев кагыт пан йиберген. Мунда яс кызалак эр кисилердинъ делдекшиси исине уьйренген. Бас деп ол, Нариман авылында ислеген, сонъ шоьлден узак Липецк каласында ис сулыбын оьстирип, 4 йылдан кайткан. Бу куьн-лерде Тойбике Мунгайтпасова КБО-да ислеген биринши йыллары акында йылувлык пан эскереди:
– «Бек кызыклы заман эди, куьнлеримизди де куванышлы йибермеге шалысатаган эдик. Заманлар кетти, коьп зат туьрленди. Исимиздеги кулланатаган алатлар да баска болдылар. Бас деп биз делдек пен шаш алатаган эдик, сонъ каншы, аьли баска затлар кулланылады. Бизим куллыктынъ да коьп сырлары бар. Каншы ман алынган шаш юмсак болып оьседи, сога коьре аьлигилердинъ шашлары алдынгы аьдемлердикиннен баскаланадылар. Аьли алдынгыдай делдеклер шыкпайды, шыкса да, баска сапатлы, оларды узак заман кулланып болмайсынъ».
Тойбике Мунгайтпасова мунда 35 йылдан бери ислейди. Сосы йыллар ишинде онынъ буйымлары ман канагатланатаганлардынъ саны да оьскен. 15-20 йылдан бери ога шашларын алдырмага келетаганлар да аз тувыл. Оларды уста шаш алувшы ювыкларындай этип санайды. Коьп йыллардан бери тез-тез коьрип, хабарласкан ювык болмай болама. Тойбике оьзи бек сабыр кыскаяклы, аьдемлерди оьзининъ ийги касиетлери мен, усталыгы ман оьзине каратады.
Н. Кожаева.
Суьвретте: В.Уразакаев эм Т.Мунгайтпасова.
