Ногай районынынъ Червленные Буруны авылында яшайтаган Муталимовлар: аьелдинъ басы Сыдыйык эм онынъ бийкеси Оразбийке экеви де Кизляр педучилищесин 1958-нши йылда окып кутарганлар. Быйыл сондай таза эстеликли оьзгериске тувра 60 йыл толады. Олар педучилищеде бирге окыганын аз коьрип, сонъында оьз яшав оьмирлерин де бирге костылар, уьйи яшай келе аьвлетлерининъ кувнак сеслерине толды. Сыды-йык Савкат увылы эм Оразбийке Байманбет кызы оьз иси эм яшавы ман авыл-элден, патшалыктан коьп сый, савга казанганлар. Олар оьз уныкларына, район ясларына – тири эм ярык коьрим.
Кизляр педучилищеси, М.Курманалиев эм онынъ окувшылары акында газета бетлеринде туьрли йылларда аз зат язылмаган. Муса Курманали увылы оьзи ашкан ногай боьликти яптырмас уьшин, шоьлдеги авылларга оьзи барып, педучилищеге окымага халк арасында уьйкен куллык юриткен. Онынъ йолы – ол коьплеген халк ярык-ландырувшылардынъ алал уллы йолы.
Муталимовлар 1958-нши йылда педучилищеди Хасавюртта кутарганлар, неге десе 1957-нши йылда Кизлярдагы педучилищеди ерли ногай халкыннан, орыслар эм казаклардан соравсыз яптылар. Оькинишке, ерли ногайлардынъ тарихинде бу айтылган окув ошагында билим алувы кыска болжаллы болды. Болса да сол кыска болжаллы заман да Ногай шоьлимизде шынты билим революциясын этти демеге керек.
– Бизде йылда да 30-ншы курал айында Кизляр педучилищесин туьрли йылларда окып кутарганлар ман аьдетке кирген йолыгыс озгарылатаган эди. Быйыл сол куьн сыйлы Рамазан айына келген сонъ, биз оны 20-ншы тамбыз куьнине калдырдык. Алдынгы йыл бизим йолыгысты Адильхан Межитов оьзи уйгынлады эм аьруьв кепте юритти. Эндигиден армаган йолыгысларымызды йыл сайын да ол оьзи уйгынламага эм оьткермеге мойынына алды. Биз ога уьйкен муьсиревлигимизди билдиремиз, – деди С.Муталимов.
Сыдыйык Савкат увылы педучилищеди окыган йылларын эскереди. Эл яшавы туьзелип басласа да, аьли де танъкылык сезиледи. Авыллардан калага келген яслар коьбисинше тапкан затларын кийип баратаган эдилер. Кизляр педучилище студентлери шоьлдеги халкымыз арасында бириншилерден болып йыр, биюв ансамбльлерин, драматикалык кружокларын туьзгенлер, вальс бийигенлер – авыл ногайына совет, россия, сырт кавказ, дуныя маданиятынынъ шымылдыгын ашканлар!
– Бизим несиллер уллы окытувшымыз Муса Курманалиевтинъ аркасы ман билимли, интеллигентли, яшавга талаплы болып тербияландылар эм оьстилер, – дейди С.Муталимов.
Оьмир бойынша М.Курманалиев, Кизляр педучилищесинде окыган йыллары эслеринде яркыраган юлдызлардай саьвлелерин коьп заманларга дейим берип тураяк. Соны ман бирге ол зат – халкымыздынъ тарихининъ де бир сав бети. Оны бирев де сызып тайдырмаяк.
М.Ханов.
Суьвретте: Кизляр педучилищесинде окыган 1950-нши йыллар. Сыды-йык Савкат увылы (турагалап турганлар сырасында онънан биринши) эм Оразбийке Байманбет кызы (сол ок сырада солдан экинши). Бу сырада энъ биринши – бизим алдынгы ис йолдасымыз Алев Атабай увылы Алимов.
