Комсомол организациясы бизим элимиздинъ баьтирлик тарихине уьйкен косымын эткен, ясларды бириктирген. Комсомол элдинъ бактысы ман кызыксынып, ис басында юрип, дайым юреклери кайнап, ер юзинде оьктемлик пен, дайымлыкка кулшылыктан босатылганын коьрсеткен организация эди.
Тарихте Ленинши комсомол организациясыннан баска куьшли яслар козгалысы болмаган деп йигерли кепте айтпага да боламан. Тынышлы яшавда да, согыс йылларында да комсомолшылар коммунистлер мен бирге биринши болып яв ман куьреске де, курылыска да юргенлер. Олар эл уьшин яшаганлар, оьзлерининъ ийги аьдетлери мен, аьрекетлери мен сол йылларда да, буьгуьнлерде де коьрим боладылар эм болганлар.
Комсомол организациясы оьз тарихин 1917-нши йылдан алып баслайды, соны ман биринши куллыклар 1918-нши йылдынъ 29-ншы октябринде басланадылар. Сол куьн савлай Россия ясларынынъ ваькиллери йыйылып, баьриси 195 делегат, I Савлайроссиялык исши яслар биригуьвининъ съезди болып озган эм сол куьн комсомолдынъ тувган куьни деп те белгиленген.
Ногай районында да комсомол организациясы белсен куллыгын бардырган. Аьр бир колхозда, совхозда оьзининъ комсомол организациясы болган. Олардынъ аьр бирисининъ оьз борышлары да, эли алдында яваплылыгы да бар эди. Бир инсан да, сол организация сыраларында болып, басы акында ойламаган, баьри куьшти де элдинъ оьрленуьвине салып келген. Комсомол организациясында болган йыллары акында Асият Бадиевна Манкаева коьзлеринде куванышы ман, юрегинде оьктемлиги мен хабарлайды.
Оьзининъ ис аьрекетин Кумлы авыл мектебинде баслаган Асият Манкаева коьп ямагат, мектеб яшавында болган шараларда катнасатаган эди.
– Сондай бир шара озганда комсомол организациясынынъ етекшиси, сол йылларда, Зинаида Анваровна Коштакова мага эс берип караган болар, коьп кетпей, ол мени комсомол организациясына куллык этпеге шакырды. Мен соьйтип комсомол организациясында куллык этип басладым, баслап боьлик етекшиси, сонъ секретарь де болдым, йылдан-йылга оьсе бердим. Сол йылларда меним янымда насихатшылар Бальбике Алимурзаевна Аджибаева, Муратбек Савкатов, Али Джуманбетов эм сондай баскалар бар эдилер. Олар да мага коьп коьмеклерин эткенлер, – дейди Асият Бадиевна буьгуьнлерде.
Сол йылларда комсомол кадрлар ошагы да болган. Буьгуьнлерде алдышы специалистлеримиз Алибек Мурзаев, Феруза Дикинова, Тойбике Шандавова, Бейтулла Карагулов эм сондай баскалар да баслап комсомол организациясында ис аьрекетлерин бардырганлар. Сога коьре комсомол аьдемди аьдем этип кеплейди, онынъ яшавынынъ негизин салады, яс аьдемлердинъ яшавга карасларын беркиткен деп те айтпага боламыз.
– Комсомол организациясы колхозларда, совхозларда алдышы куллыкшыларга да эс беретаган эди. Эсимде, оларга «Ударник труда» коькирек белгиси мен, лагерьлерге путевкалар берилетаган эди. Сондай сыйга Рахмедзан Искаков, Сейпудин Эракаев, Кабират Шоматова, Алик Байгазиев, Кумукбий Джумаков эм сондай баскалар тийисли болганлар.
Комсомолда ислеген йылларым бек кызыклы эм кызувлы эди. Аьелимиздинъ барын да мутып, элимиз уьшин деп юретаган эдик. Аз куллыклар этпедик: ийги окувшылардынъ слетлары, ленинши эсап беруьвлер, туьрли шаралар, буьгуьнлерде тек янга якын эскеруьвлер болып турадылар… Сол шаралардынъ аьр бирисине тешкеруьвли аьзирленетаган эдик, комсомол сыраларына алынаяклар кайдай уьйкен яваплылыкты сезетаган эдилер.
Комсомол организациясы «Сактыян топ» сынасларын да белсен озгарган. Соларды озгармага бизге уьйкен коьмеклерин сол йылларда туьрли тармакларда куллык эткен А.Суюндиков, Е.Садыков, М.Манкаев эткенлер.
Окувшылар эм пионерлер уьйининъ етекшиси Е.Оразакаева ман да биргелесип, заьлимдей шаралар озгарганмыз, – деген эскеруьвлери мен боьлиседи Асият Бадиевна.
Комсомол организациясынынъ яшавы куьн сайын янъылык эди. Асият Бадиевнадынъ хабарлавына коьре, Ногай районына Монголиядан комсомол организациясынынъ делегациясы да конакка келген эди. Солар ман да бизим комсомол организациямыз оьз сулыплары ман, ис сырлары ман боьлискенлер. Оларды сол йылларда МЖС етекшиси Уразбай Когиевич Темирбулатов йылы йолыкты. Ол оларга оьзи негизин салган, курган МЖС акында хабарлады, курылган меканларды коьрсетти. Сол йылларда коьрсетпеге коьп зат бар эди.
– Монголиядан келген делегациядынъ басын етип Г.Абашилов келген эди. Биз олар ман Червленные Буруны оькимет заводына да бардык, меринос койларды да коьрсеттик. Мурад Закирович Муртазаев, Рашид Тангатарович Мурзагишиев конакларга уьйкен эс эттилер, районымызда этилетаган куллыклар ман таныстырдылар, неге десе бу аьдемлер дережели ис орынларда куллык этетаган эдилер, – деди алдышы комсомолшы.
Комсомол – ол яслык, энъ де яркын эскеруьвлер, куьш, дуныяды туьрлендирмеге, ийги этпеге мырад.
Сондай ийги заманлар бар эдилер. Асият Бадиевнадынъ комсомол акында хабарлавы кызыклы эди, ол оьзи де сондай сагыныш пан сол йылларды эсине алады.
Тезден комсомол организациясы туьзилгенли 100 йыл толады. Сол йыллар ишинде комсомолда коьп затлар болганлар, бюрократиялык шаклар да шет айланып кетпегенлер, баьри затлар да озган заманда болса да, комсомол бек ийги ямагат организациясы эди.
Г.Сагиндикова.
