Пеш ягувдынъ йосыгын тутынъыз

      Угар газынынъ туьсининъ эм ийисининъ йоклыгы оны мукаят та кавыфлы этеди. Угар газ бан увланувдынъ себеплери белгили. Пеш ягувдынъ йосыгы тутылмаса, мысалы, пештинъ калагы ябык болса, пешке кислород керек шаклы бармаса, пеш осал тартса, аьдем угар газ бан увланмага болады. Солай ок пеш дурыс ислемесе, онда ярылган ерлер бар болса, туьтин юретаган йоллар бителсе, угар газ ясалады. Ава осал айланатаган ерде автомашинады ярастырув, мотор ислеп турган автомобильде уйклав – кавыфлы. Угар газ бан увланувдынъ оьз белгилери бар. Угар газ бан увланувдынъ белгилерин сонда ок билуьв кыйын. Ама бир уьйде болган аьдемлерде белгилер бир болса, ол угар газ бан увланувдынъ акында шайытламага болады. Угар газ бан увланувдынъ биринши белгилери – коьзяс агув, бас авырув эм бас айланув, юрек булганув, йоьткирик, аьдемнинъ коьзине бир затлар коьринеди.

      Угар газ бан увланувдынъ биринши белгилеринде ок, таза авага шыкпага тийисли.

      Угар газ аз болган меканда коьп заман турган аьдемлерде тыныс битеди, тахикардия, аьдемнинъ юриси туьрленеди, коьзге затлар коьринеди, уйкыга тартады, аьдем коьгереди, кусады, эсин йояды.

      Меканда угар газ коьп болган болса, аьдем эсин йояды эм тыртысып баслайды. Эгер сондай аьлге туьскен аьдемге сонда ок коьмек этилмесе, ол оьлмеге болады. 

      Угар газ бан увланган аьдемлерди аман акалув уьшин не зат этпеге керек?

      Увланган аьдемди меканнан шыгарып баслаганда оьзинъди де аман акалув акында мутпага ярамайды. Угар газ бан увланган аьдемди таза авага шыгармага тийисли. Угар газдынъ келуьвин токтатып, меканды ел кактырып, онынъ ишиннен тез шыкпага тийисли. Угар газ бан увланган аьдемге нашатыр спиртин ийискелетип, шаркын уйкаламага тийисли. Сонда ок тезлик ярдамын шакырмага тийисли. Эгер угар газ бан увланган аьдем коьп заман эссиз болган болса, оны эмлев уьйге салмага керек.

     Угар газ бан увланмас уьшин тоьмендеги йосыкларды тутпага тийисли.

     Пеш ягаяктан алдын пештинъ туьтин юретаган йолларын, авадынъ айланувын тергеп карамага керек. Гаражда моторы ислеп турган автомашинады калдырмага ярамайды.

     Пеш ягувдынъ бу эм баска йосыклары тутылса, кавыфлык сизден эрек болар.

А.Анваров,

Южно-Сухокумск, Тарумов эм Ногай районлар бойынша кыйын аьллердинъ аьлин тергев эм алдын шалув куллыклар юритуьв бойынша боьлигининъ етекшиси.