Дерисине ногай халк ярыкландырувшысы А-Х.Ш.Джанибековтынъ соьзлерин эпиграф этип алды: «Билим – амалсыз керек зат. Ол аьдемди шынты аьдем этеди, ол аьдемге яшавды таныттырады. Не шаклы кыйын болса да, амал йок, билим алмага керек». Темады беркитуьвде Сакинат Каратаева ногай шаирлердинъ ятлавларыннан доьртликлерди мысалларга келтирди:
«Бала шактан кеше де, куьндиз де,
Мени ойлап нава йойдынъ, кайгырдынъ.
Таьтли уйкынъ боьлип кыска туьнлерде.
«Уйклайма» деп тынысымды тынъладынъ. (Магомет Кожаев)
«Атанъ мынан яндай ананъ картайса,
Йоранъызшы оларга тек ийгиди.
Авыр соьзден яраланган юреклер
Йылы соьзден сары майдай ирийди». (К.Бариев)
«Кайтип, анам, суьйимимди айтайым,
Сыйпап сенинъ картаяган юзинъди.
Кудайымнан эртен-кеште тилермен,
Соьндиртпе деп сенинъ юмсак юзинъди» (С.Майлыбаева)
«Ана деген алтыннан да баа зат,
Туьн уйкысын боьлип сени караган.
Ана деген балдан да бек таьтли соьз,
Ер юзинде аьр аьдемге яраган». (Г.Аджигельдиев).
Соьз биригуьвиндеги байланысларды тергей келип, окувшылар «Ана», «Тувган ер» деген темаларды да ашыклап айтып, сол темаларга такпаклар келтирип, терен билимлери мен суьйинтип турдылар. «Меним кишкей Элим» деген ойды аьр бириси оьзинше анълатты. «Меним деген мунда – аьелим, досларым, орамым, мектебим».
«Кишкей, неге десе Уллы Элдинъ кишкенекей кесеги». «Элим, неге десе мунда яшайдылар меним юрегиме ювык авылдасларым». Окувшылар ана тилде оьз явапларын ыспайы этип, толысынша, тереннен айтканлары олтырган конакларды сейирге калдырмай болмады.
Соьйтип озды Сакинат Оразбай кызы Акмурзаевадынъ 2-нши класслар ман «У эм «уь» буквалар» деген темасына берген дериси, Салимет Абдулкадыровадынъ «Тувган ердинъ ери – еннет, сувы – сербет» деген кызыклы ашык дериси коьтеринъки коьнъилде оьттилер. Деристе боз ювсаннынъ ийиси кокыды, ногай йырлар йырландылар, халк акында ятлавлар окылдылар.
Кумлы авыл Шихмурзаев атындагы орта мектебининъ ногай тил окытувшысы С.Аджигельдиева бу мектебте 9-ншы класс окувшылары ман «Шаирлер мен соьйлесуьв» деген дерисинде Расул Гамзатовтынъ, Кадрия Темирбулатовадынъ эм Салимет Майлыбаевадынъ яратувшылыгындагы усас темаларды коьтеруьв уьстинде терен маьнели, тенълестируьв дерисин озгарды. Дерислерден сонъ «Шеберлигин йоймаган ана тил» деген Брейн-ринг ойыны ногай тилде 8-11-нши класс арасында Сакинат Иса кызынынъ етекшилеви мен бек кызыклы оьтти. Неше туьрли соравларга явап бердилер «Тулпарлар», «Ногайлар», «Бирлик» деп оьзлерин атаган окувшылар. Ойын арасында йыр йырланды, ятлав окылды.
С.МАЙЛЫБАЕВА.
