Бизим Ногай шоьлимиз зейинли инсанларга бай болган аьр заманларда да. Кайсы тармакты алып карасак та, сондай аьдемлер бизим эсимизде дайымларга каладылар. Орта-Тоьбе авылда маданият уьйинде коьплеген йыллар ислеген Еллетхан Батал кызы Теркеева. Буьгуьнлерде оьзи йок болса да, онынъ акында кайдай ийги эс калган.
Маданият куллыкшысы кыйын эм яратувшылык йолы ман барады, олардынъ бас мырады – тоьгеректегилерге куваныш савкатлав, олар куьн сайын куллыкта, ясуьйкенлер мен де, кишкейлер мен де катнас тутып, оьз оьнерин коьрсетип турадылар.
Мен де Орта-Тоьбе авылда окыган заманда, Таня-абайдынъ (ога эл арада соьйтип айтатаган эдилер) шайын коьп ишкенмен. Кайдай яшав суьер, коьнъили ашык аьдем эди ол. Кобызда ойнап, йыр йырлаганын да неше кере де эситкенмен. Буьгуьнлерде онынъ унык кызы Гульназды коьрсем, Таня-абай коьз алдымда турады. Онынъ куьлкиси, маскаралап соьйлеген соьзлери кулагыма шалынады. Эм йырлар, кайдай ярасык йырлар.
Еллетхан Батал кызы Орта-Тоьбе авылында 1934-нши йыл коькек айында тувган. Биринши класска ол Терекли-Мектеб авыл мектебине барган. Етийыллык окувын битирип, кызалак Грозный каласындагы анъ училищесине окымага туьседи эм битирген сонъ, тувган авылына ислемеге келеди. Соьйтип басланады Таня-абайдынъ яратувшылык йолы. Яс кызалактынъ бактысы да Орта-Тоьбе авылда ашылды, ол Алий Теркеев пен аьел курады, эри Москва хуторда баслап тракторист-механик болып ислеген, сонъында яс аьел Орта-Тоьбе авылында ерлеседи. 1952-нши йыл Еллетхан Батал кызы авыл китапханасын басшылайды, 1959-ншы йыл Орта-Тоьбе авыл клубына ислемеге туьседи, сол куллыгында ол 1985-нши йылга дейим аьрекет этеди.
Ярасыклы сеси, таьвесилмес оьнери баьрисин де сукландыратаган эди. Авылда, районда озгарылатаган шараларда катнасып, агитбригадалар ман савлай шоьлимизди айланган кыскаяклы алаллык пан оьз исин бардырган. Коьплеген йыллар ол авыл Хатынкызлар советининъ председатели болып ислеген. Бу куллыкта ислей келе, Еллетхан Батал кызы оьз авыл яшавшыларына коьмек этпеге шалыскан. Оны билген, оны ман бирге ислеген аьдемлер разылык пан хатынды эске аладылар.
Теркеевлердинъ аьелинде 5 бала оьсип-тербияланды. Ян йолдасы эртеректен кешип кетти дуныядан, кыскаяклы кыйын болса да, балаларын аягына ялгыз оьзи тургызды, олар буьгуьнлерде аьр бириси оьз йолы ман барадылар. Анасынынъ йолын Марина кызы алган, ол Батыр-Мурза авыл маданият уьйинде директор болып ислейди, Дагестан Республикасынынъ ат казанган маданият куллыкшысы.
Таня-абай оьз оьнерин унык кызы Гульназга асаба этип калдырган. Буьгуьнлерде ол Ногай патшалык драмалык театрынынъ актрисасы, ярасык сеси мен баьрисининъ де коьнъилин авлайды.
– Мен тетемди юрегимнинъ оьзегинде саклайман. Тетем болса да, мен ога бир куьн де айтпаганман «тетей» деп, мен ога «анам» деп айтатаган эдим. Ол бек сыйлы, акыллы, талаплы хатын эди. Сол акылын эм йырав оьнерин анам мага калдырган, мен суьйинемен эм куьезленемен анама усаганыма. Яшаган болса, быйыл 85 ясына толаяк эди, айлак эрте кетти дуныядан, сога биз, онынъ балалары, бек кайгырамыз. Мени окытты, оьстирди, сол затка мен бек разы ога, аьли меним сахнага шыгып йырлаганымды коьрген болса, бек суьйинеек эди. Меним эсимде балалыгым, авылда ярык тымса, шырак ягып, аьелимиз йыйналып, кобыз шалып, йыр йырлайтаган эдик. Мени ол оьзи мен алып юретаган эди, сога коьре тетемдей болып йырлап та, бийип те, ойнап та боламан, – деп эскереди аьзиз тетесин Гульназ.
Быйыл савлай халкымыз бан районымыздынъ 90 йыллык мерекесин белгилеймиз. Бар сондай акыйкат соьзлер: «Бизим байлыгымыз – аьдемлер». Эгер Еллетхан Батал кызы Теркеевадай ердеслеримизди эсимизде сакласак, олардынъ район оьрленуьвине коскан уьлисин мутпасак, оларды яс несилге коьрим этип турсак, дуныя ийгиленер деп шекленмеймен.
Г.Бекмуратова.
Суьвретте: Е.Теркеева.
