Аьр бир аьдемге тынышлы, таза ава астында яшав, оьз ювыклары акында ойлав –анъламлы эм баалы. Ама аьлиги заманларда коьп затларды, сол санда нызамды йоямыз. Коьплеген аьдемлер социаллык яде дин эм йогары идеялар ман буьркенип, ясларды тувра йолдан састырадылар. Олар дин йорыкларын кир ниет пен кулланмага шалысадылар.

Акыйкатлыкты анълар уьшин, Дагестан Республикасынынъ Цунтинский районынынъ Хамаитли авылынынъ яшавшысы Арсен Кадировка уьйкен баа тоьлемеге туьсти. Ол оьзининъ яс яшав оьмирининъ коьп заманын ата-анасыннан, хатыныннан эм баласыннан армаганда озгарды. Олай дегенимиз, ол террористлерге ярдам этип, тутнакка туьскен. Сондай аьллерге ол анъсыздан келген.

— Мен оьз авылымнынъ янындагы агашлыкта агаш йыйнап туры эдим. Бирден мага бир тас тийди. Тоьгерегиме карадым, карасам, мага карап бир аьдем юрип келеди. Ол меним ювыгым эди, -дейди Арсен.

Бу ерде айтып озайык, Арсеннинъ сол ювыгы террористлер туьркимине кирип, уьйиннен кеткен эди. Сол коьрискен ерде ол агасыннан оьтпек тилейди. Кайтип ювыкка оьтпек бермеексинъ, соннан бери Арсен оьзининъ ювыгын эм оны ман бирге болганларга ас элтеп турган. Сол заманларда Арсенге 19 яс эди, болса да, ол сол ясында уьйленген болган.

Оьзининъ соьзине коьре, законга карсы зат экенин анъласа да, каны кайнаган шагы, этетаган ислери онда йигерликти тувдырып, ойларынынъ уьстине шыкты. Коьп заман кетпей, Арсеннинъ террористлик куьптинъ агзалары ман байланысы барын ыхтыяр саклавшы органлардынъ куллыкшылары биледилер. Арсен ысланады. Ол Татарстан еринде дембиге йолыктырылды.

Ога кыйынлы заманларда Арсеннинъ янында тек ата-анасы, аданаслары эм хатыны бар эди. Ол тутнакта олтырганда, эки айдан сонъ, онынъ увылы тувады. Белки сол да ога кыйынлыктан шыкпага дем бергендир. Ол тутнакта олтырган заманын да босына йибермеди, оьз яшавында биринши автослесарь кесписин алады.

Оьткен йылдынъ карагыс айында ол оьзине берилген заманын тутнакта олтырып шыкты. Уьйине келип, ата-анасын, хатынын, бу куьнлерде алты ясына толган увылын, аданасларын кушагына алганнан алып, Арсенге янъы яшавдынъ эсабы басланды.

— Оькинишке, мага бу куьнлерде тыныш тувыл, бир ерге де ислемеге кетип болмайман, неге десе толысынша босатылув болжалым келген йок. Оьзимнинъ увылыма тийисли тербия берип, аьли де баска балаларга яшав бермеге суьемен, оьзимнинъ аданасларыма, ата-анама ярдамымды этпеге шалысаякпан. Бир йылдан мен толысынша босатылаякпан, соннан сонъ республикамыздынъ бас каласына кетпеге ниетим бар, сонда автослесарь яде курувшы боларман деп ойлайман. Аьли уьшин уьйшиликте ислеймен, — дейди Арсен Кадиров.

Аьли Арсенге 26 яс. Ол яшавы бойынша алган сулыбына коьре, ясларга кавыфлы сызыкты оьтпенъиз деп маслагат береди. Сонынъ артында бир ийги зат та йок, тек бузылган бактылар эм сенимлер.

-Ата-аналарынъыздан ювык бирев де йок, соларды тынъланъыз, колтыкланъыз. Иман уьшин согыс акында ярасык соьзлерге ынанманъыз, баьри соьзлер де оьтирик, сизди кайтпастай абытка аькетедилер. Баскалардынъ янъылысларына карап, оьзинъиз янъылыспанъыз, — дейди сол кыйынлыктан шыккан Арсен.

Дагестан Республикасынынъ Цунтинский районында Арсен Кадировтай болып, тувра йолдан сасканлар аз тувыл эдилер. Бир заьлимдей заманлар Цумадинский районында террористлик куьпке киргенлер саны айлак коьп эди. Авылдынъ ясуьйкени Муса Сиражутдинов 2010-ншы йылдан алып 2015-нши йылга дейим бек кыйын йыллар эди деп эсине алады. Сол йылларда коьплеген яслар Сирияга кеткени, баскалары террористлик актлар эткенлери акында эсине алып, хабарлайды. Солар коьплердинъ яшав оьмирлерин де кыскартты. Бир аьеллер туратаган уьйлерин де таслап кеттилер. Муса Сиражутдинов сондай да бир мысал келтиреди.

«Бу хабар коьп аьдемлерге таныс болар, бизим авылымыздынъ бир ясы оьзин оьзи Кизляр каласында атып оьлтирди. Онынъ эки аданаслары да спецоперацияларда оьлдилер. Аьелдинъ баска агзалары коьшип кеттилер. Соьйтип, уьйкен аьел бузылды», — дейди ол: «Солай ок, ол яслардынъ туьрли террористлик куьплердинъ сыраларына кируьвине социаллык тармаклар куьнали болдылар. Яслардынъ биреви сол куьптинъ сырасына киргеннен сонъ баскасын тартты, соьйтип, ызын табув кыйынлы болган эди. Районда куллык йоклык та оьз себебин этти. Ызгы заманларда аьллер тамырыннан туьрленген. Энди биз атылувлар да эситпеймиз, туьрли спецоперациялар да оьткерилмейдилер, аьдемлер де тынышлы яшавга уьйренип барадылар, коркпайдылар. Яслар да алданмайдылар, тувра йолдан да саспайдылар».

Цунтинский районнынъ аькимбасынынъ орынбасары Омар Магомедовтынъ ойына коьре, аьллерди авыл администрациясында аьрекет этетаган антитеррористлик комиссиясы ман яслар политикасы бойынша комитетининъ озгаратаган алдын шалув куллыклары аркалы ийгилендиргенлер.

-Оькинишке, сондай куллыклар алдынгы заманларда ийги аьлде озгарылмайтаган эди. Сога коьре, биз сондай кыйынлыкларга йолыктык. Бу куьнлерде бизим районымызда 90-ныншы йылларда эм соннан сонъ тувган яслар араларында олтырып шыкканлар айлак коьп, оьлгенлер де аз тувыл. Солар баьриси де террористлик куьплер сыраларында болганлар яде болса, сол аьрекетти бардыратаганларга ярдам эткенлер. Буьгуьнлерде олар – террористлик куьплердинъ сыраларында болганлар, эткен ислери уьшин тийисли дембиге йолыкканлар, тутнакларда олтырып шыкканлар, яслар араларында профилактикалык ислер озгармага ярдам этедилер, оьзлерининъ мысаллары аркалы, анълатув хабарласувлар юритедилер»,- дейди ол.

«Дагестанская правда» газетасыннан.