Ногай халкымызда айлак авыр йойым болды. Оьзининъ алпысыншы йылында ногай саз алаты – домбырады ясав устасы, бурынъгы йыравлардынъ асарларын саклавшысы эм таралтувшысы, йырлавшы, музыкант, окытувшы, шаир Алибий Романовтынъ яшавы уьзилди.

Уллы талап, оьз усталыгын оьстируьв уьстинде куллык этуьв Алибий Кубий увылына йогары кеспи сырагыларына етиспеге амал берген. Энъ де бириншилей, ол бурынъгы эпикалык йырлардынъ, дестанлардынъ йыравы эди, Алибий Романов йыр яратувшылыгы, анъ эм окытувшылык аьрекети мен халк сыйын, абырайын казанган. Ердесимиз «Дагестан Республикасынынъ ат казанган артисти» деген атка тийисли болган, «Алтын домбыра» Гран-при алган. Тек Россия элинде тувыл, Алибий Романов Казахстан, Туркия эллеринде коьплеген халклар ара фестивальлерде эм конкурсларда катнаскан. Баьри яктан да уста инсан, Алибий Романов бизим халк саз алаты – домбырады ясав усталыгын уьйренген эм оны ясавда йогары уьстинликке етискен.
Алибий Кубий увылы Куьнбатар авылында балалар ансамблин туьзген эм домбырада ойнап уьйрететаган эди. Баьри билимин, янын берип ислейтаган эди ол балалар ман, эм онынъ домбырашылары тек Ногай районында тувыл, онынъ кырында да белгили. Уллы йырлавшымыздынъ домбырасынынъ сеси сондай да таза эди, ол баьри халкты сукландырган.
Алибий Кубий увылынынъ яшав эм яратувшылык йолы инсаннынъ оьз халкына куллык этуьвдинъ коьрими болады. Сондай усталардынъ аркасы ман халкымыздынъ анъ маданияты танылады, мутылып калган аьдетлер янъыртылады. Алибий Романовтынъ халк яратувшылыгына, анъ саниятына, келеяткан несилди тербиялавына салган уьлисин биз баалаймыз эм аьр заман эсимизде саклаякпыз.
Алибий Кубий увылы Романовтынъ акында эс, онынъ яркын келпети бизим юреклеримизде дайымларга сакланаяк.

«Ногайский район» МР администрациясы

Мага коьре алыстагы юлдызлар
Бизден кеткен инсанлардынъ коьзлери
Мурат Авезов

Етим эттинъ сен бизди,
Белимизди буьктирдинъ,
Тизимизге шоьктирдинъ,
Оьгизлейин оькирттинъ,
Боьрилейин баьримизди де
улыттынъ.
Алибий «Айланайдынъ» аксакалы эди, уьйкен сый казанган, оьзи ясты да, уьйкенди де сыйлап билген аьдем эди. Савлай ногай халкы оны домбырашы, йырав, шаир деп биледи. Бизге онынъ коьп оьнерин коьрмеге Кудай наьсип берди. Бек алгасады яшамага, язган йырларын, ятлавларын китап этип шыгармага. Алпыс яслыгына оны «РФ ат казанган артисти» деген сыйлы атка тийисли этпеге мырадымыз бар эди, тек катерсиз ажал Алибийимизди алып кетти. «Энди юртыма кайтаман, азбарыма карайман, кызыма коьмек этип болдым, китапти шыгармага аьзирлейим», – деп кетти тийисли тыншаювга шыкканда, ама…
Савлай ер юзинде яшайтаган ногайлардан, оны таныган баска миллет халклардан бизге кайгырувлар келип турады. Онынъ баасын билген аьдемлер коьп. Ансамбльде онынъ айлак та бек кереги бизге белгили эди. Тек домбыра ясап калмай, ол агаштан программага этнография, фольклор, ногайдынъ аьдетлери бойынша керек затлар – найзалар (копье), тепсеклер (подносы), касыклар, ногай оювлар ман ясаганы бизим музейимизде сакланады. Ол коьп окыйтаган эди ногайдынъ эпосын, тарих бойынша шыгармаларды. Куьнбатар авылында тувганына бек оьктемсийтаган эди. Куьнбатарда озгарылган биринши халк ара атшабыс ярысы онынъ юрегин бек коьтерди, сол байрамга багыслап ялынлы ятлав язды.
Ногайымнынъ яслары
Баьри ие соьзине.
Тоьр уьстинде тоьреши
Аксакаллар баьри де.
«Элде, тилде, динде бирлик» –
Эдигединъ соьзи бар.
Дин астында бир болсак,
Яшав бизге мол болар.
Ат туягын тай басар,
Йыйылганлар коьп яслар.
Куванады балалар,
Савлай келген конаклар,
Оьмир суьрген коьп халкым,
Кенъ шоьлимнинъ тынысы,
Ногай халкты уянтты,
Коьп атлардынъ шабысы.
Биз, «Айланай» коллективи, онынъ оьлшемсиз оьнерин, баасын билдик, аян коьрдик. Ясаган эскизлери, ногайдынъ тамгалары, тактадан ойып ясаганы, язган йырлары, ятлавлары аявлап сакланады.
Ногайдынъ тагы да бир ярык юлдызы соьнди. Онынъ «Шынъ» атлы балалар ансамбли энди калай болар, ким оларды колына алар? Оькинишли кеттинъ, эски яраларды аштынъ, янъырттынъ…
Бизим арамызда Алибий-акай, Кубиевич, Аксакалымыз эди.
Яткан еринъ ярык болсын, Алибий
Сират коьпир енъил сага коьшилсин.
Бизди суьйген, элинъ суьйген янынъа
Еннет капы кенъ яйылып
ашылсын!!!

«Айланай» патшалык ногай фольклор-этнографиялык ансамблининъ куллыкшылары.