Аьлимлердинъ айтувы ман, бу айваннынъ акында билдируьвлер аз. Африкан халклардынъ арасында алтын мысык пан коьп нышанлар байланыстырадылар. Камерун халклары бу мысыктынъ куйрыгын аманат этип, пилге анъшылаган заманда алып барадылар. Неге алтын мысыкты сондай сыхырлы айван деп санайдылар? Сол затты анълатып болмайдылар.
Алтын мысык Африка эллеринде яшайды, оны калын орманларда, йылгалардынъ касында коьрмеге болады, мунда азык таппага тыныш оларга. Алтын мысык уьй мысыклардан эки кереге уьйкен болады, кевдесине коьре басы кишкей болады, онынъ аяклары кыска. Алтын деп ога туьсине коьре айтадылар, алтын туьсли деп айтадылар мысыкты, ама ол туьрли-туьсли – кызгылт, куьлтуьс, куба, кевдесинде бир неше тат болады. Мысыктынъ тамагы, курсагы, коькиреги, аякларынынъ иш бети ак туьсли болады, аркасынынъ уьстиннен куба сызык кетеди. Алтын мысыктынъ кулаклары тоьгерек болып кетеди. Кевдесининъ узынлыгы 1 метрге дейим барады.
Алтын мысык – ярасык айван. Ол аьдемлер мен распага суьймейди, сога коьре онынъ акында коьп билмейдилер. Бу айван ялгыз юреди, коьбисинше, ол кас каралып келгенде яде каранъа туьнде шыгады. Мысыклардынъ коьбиси баска айванлар ман катыспайдылар, олардынъ оьз ерлери бар, сол ерде олар оьзлерин кожайын этип юритедилер.
Африкан алтын мысыклар орта кевдели айванларга анъшылайдылар, эгер амал болса, аьдемлер яшайтаган ерлерде тавыкларга, койларга эм эшкилерге де шапкынлык этедилер.
Алтын мысыкка анъшылайтаганлар да бар, ерли базарларда олардынъ терилери сатыладылар. Африкан алтын мысыклар – йырткышлар, соны ман олар табиатта оьз маьнели борышын толтырадылар. Мысыклар 12 йыл капалган ерде яшайдылар, эркинликте неше йыл яшайтаганы белгисиз. Африкан алтын мысык тавда да юрип болады, болса да, ерде анъшылайды эм яшайды.
Аьзирлеген
Г.Нурлубаева