Аьр халк – ол биревге усамайтаган маданият, тарих, аьдет-йорыклар, яшав кеби. Уьйкен халктынъ да, аз санлы кишкей халктынъ да тил негизин саклав – бек маьнели борыш.
1999-ншы йылда ЮНЕСКО Генеральный конференциясынынъ 30-ншы сессиясынынъ карары ман Халклар ара ана тил куьни токтастырылган, ол аьр йыл сайын 21-нши февральде белгиленеди эм бас деп йок болаяткан тиллерди коршалавга каратылган. Бу – куьн аьлинде туратаган бек актуальли эм маьнели борыш, неге десе дуныя бойынша аьр эки юма ишинде бир ана тили йок болады.
Россияда 1917-нши революция йылларында 193 ана тиллер болган, СССР бузылганда Россияда сакланган ана тиллер саны тек 40-ка етисетаган эди. ЮНЕСКО билдируьвлерине коьре, аьлиги заманга Россияда 136 халкларынынъ ана тиллери йок болмага болады, а 20-сы оьлген деп белгиленеди.
Россия элинде 190 туьрли халклар яшайдылар, олардынъ коьбиси аз санлы эм кишкей оьлшемли ерлерди бийлейдилер. Россия Федерациясында 24 тиллер уьйрениледи, 21 тиллер окув сабагы эсабында мектеблер программасына кирген. Россия халкларынынъ тувган тиллерининъ Кызыл китабине 60-тан артык тиллер киргистилген.
Специалистлердинъ айтувы ман, тилдинъ сакланувы уьшин сол тилде аз дегенде 100 мынъ аьдем соьйлемеге керек. Баьри заманларда да халк тили тувган, оьрленген, сонъында ыз калдырмай йок та болган, тек аьлигидей тезлик пен тувыл.
Янъы технологиялар яшавга киргенде, аз санлы халкка тилин саклав бек кыйын болды, неге десе буьгуьнлерде Интернетте орын таппаган затлар аьлиги дуныя уьшин йокка эсап.
Халклар ара ана тил куьни савлай дуныя ямагатынынъ эсине баьри тиллер бирдей экенин, аьдем ырувына келисли яваплайтаганын эм аьр бириси тири асабалык эсабында сакланмага керегин белгилейди.
Россия Федерация халкларынынъ ана тиллерин саклав эм оьрлендируьв уьшин аьллер туьзуьв мыратта РФ Президентининъ Указы ман РФ халкларынынъ ана тиллерин саклав эм уьйренуьв фонды туьзилген.
Коьплеген асыл халкларынынъ тиллери йок болатаган ман байланыслы маьселеге савлай дуныя ямагатынынъ эсин каратув, оларды саклав эм армаганда оьрлендируьв уьшин шаралар коьруьвге кызыксынганларды бавлав мыратта ООН Генеральный Ассамблеясынынъ резолюциясы ман 2022-2032-нши йыллар дуныядынъ асыл халкларынынъ халклар ара йыллары эсабында оьткерилмеге токтастырылган.
