Уллы Енъуьв байрамы алдында, 4-нши май куьнинде, меним атам Якуб Муслимович Уразакаев тувганлы 100 йыл толаяк эди. Ол – Уллы Аталык согысынынъ ветераны, халк тарихине кирген Сталинград эм Курск туьбинде болган эки кан тоьгисли согыс-урыслардынъ катнасувшысы.
Якуб атам Караногай районынынъ Шобытлы авылында тувган, мундагы ерли мектебинде билим алган. Сол заманда мектебте окув аьрекети – араб алфавити, сонъ латин алфавити бойынша юритилетаган эди, эм тек окув йыллары ызына таман кириллицага коьширилди.
Якуб сол заманда баьри затты да сол колы ман этип бажарган, орысша айтканда, «солакай» (левша) аьдем эди. Аьрекет этуьвинде сол уьйреншикли затты койдырув уьшин ол ювыкларынынъ каты тергеви астында турган. Айтпага, бирерде онынъ сол колын шаркына байлаганлар, мутшылыгыннан сол колына калем яде карандаш алгандай болса, сол колга линейка ман урганлар.
Мектеб йыллары бойында Якуб, орыс тилин ийги билмесе де, берк билим алып уьлгирген. Сол зат онынъ артиллерия полкына ерлестирилуьвине себеплигин тийгисткен. 1942-нши йылдынъ караша айында, районымыз немец-фашист аьскерлериннен босатылганда ок, ногай йигити Якуб Уразакаев аьскер сырасына Эл алдында эр борышын толтырувга йиберилген.
Якуб 85 расчеты болган танкларга карсы савыт-садаклы артиллерия полкы сырасына туьскен. Атамнынъ хабарлавы ман, савыт-садаклар атлар ярдамы ман куьшли батпаклы йоллар ман йылысканлар. Савыт-садак расчетында ога Сибирь ериннен уьйкен шарклы орыс аьскершиси Василий Харахоркин ярдам эткен: ийги соьз бен коьнъилин коьтерген, баска бирев яктан оны оьпкелетпеске шалыскан.
Сталинградта олардынъ расчеты ман сонъында данъклы Павлов уьйи мен бир кварталда орынласкан тиермен коршаланган. Артиллерия расчетында бес кыз – Сталинград каласынынъ яшавшылары болганлар. Якуб савыт-садагын куьллелер мен толтырган, Василий савыт-садакты онълап, белгиленген ерге урган. Явдынъ бир снаряды ман сонда баьри кызлар да ян бергенлер, меним атам ман орыс аьскершиси яраланганлар. Эсин йойган атам канлы бети мен кир карлы ерге йыгылады, сонъында, «Сен ким, тур!» деген соьзлерден эси келип, уянады. Оьзи яраланганына карамастан, аьскерши оны ийинине салып, санбатка еткереди. Ол Якубтынъ ердеси, Кумлы авыл яшавшысы Шота Ярлыкапов деген аьскерши болган.
Сареп ериндеги госпитальде, аьскершидинъ савлыгын эмлевден баска, онынъ тукымына туьрленислер киргистип, Оразакаев дегеннинъ орынына «Ура!» деген соьз бен байланыста атам энди Уразакаев деген тукымлы болды эм тагы да фронтка йолланды. Старый Оскол еринде 1943-нши йылдынъ август айында ол Курск туьбинде согыс-урысларында каты яраланады эм Узбекистанга тылдагы госпитальге йибериледи.
Тувып-оьскен Караногай ерине Якуб тек 1945-нши йылда кайтып келеди. ВЛКСМ район комитетинде физкультура эм спорт бойынша инструктор, бухгалтер болып куллык этеди. Яшав оьмирининъ сонъына дейим анъшылав ман каьрлеген.
Согыс йылларында Аталыгымызды йигитлерше коршалаганы уьшин Якуб Уразакаев «За отвагу», «За оборону Сталинграда», «За победу над Германией» деген медальлерге эм баска эстеликли савгаларга тийисли этилген. Шота Ярлыкапов ога сав яшав бойынша аданас болды, а Василий Харахоркин мен ол, 40 йыл оьткен сонъ, 1982-нши йылда, Мамаев Курганда йолыгысты.
Биз баьримиз де Савдуныялык экинши согысынынъ ветеранлары ман оьктемсиймиз, олардынъ йигитлиги – бизим ер юзинде тынышлыкта яшайтаганымыз.
Елена Уразакаева,
журналист.
Редакциядан: Буьгуьнде, фашист Гитлердинъ йолын алып, неонацистлер, Украина еринде согыс-урыслар баслап, бизим Тувган еримиз – Россияды йок этпеге шалысып, бас коьтергенлер. Ама ветеранлардынъ уныклары «Бизим ерге яв аягын баспас! Нацизмди йок этермиз!» деген соьзлер мен эш бир ойланмай Элин коршалавга турдылар.
Сондай эр йигитлер сырасында Якуб Уразакаевтинъ уныгы Владимир де, буьгуьнлерде Украина еринде оьтетаган согыс спецоперациясында оьз эрки мен ортакшылык этип, Тувган еримиздинъ япсарларын саклайды. Ол ДГУ-дынъ журналистика факультетин окып битирген, Дагестан телевидениесинде куллык эткен. Аьскерлик борышын ава-десант аьскерлер сырасында оьткен.
2022-нши йылда ава-десант аьскерлердеги дослары ман Элин коршалавга турган. Биз оларга енъуьв мен уьйлерине кайтканды йорайык. Аталардынъ йигитлиги – увылларына асабалык.
