Эркеклик, йигитлик эм йигерлик – коьбиси Россия аьскерлерине келисли касиет болады. Олардынъ бу куьнлерде этетаган йигитликлери бир аьдемди де коьзяссыз калдырмайды. Биревге де ясыртын тувыл, сондай ерлер де болып кетеди, аьскершилер алдына салынган борыш толтырылады, олардынъ эткен ислери уьшин сол куьп етекшилери ийги атты казанып каладылар, борыш толтырганлардынъ атлары уьлертки болып калады.
Бизим ердесимиз Ногай районымыздынъ Терекли-Мектеб авыл яшавшысы Сталинбек Менлигул увылы Янгишиев оьзининъ яшав оьмирининъ он бес йылга ювык заманын аьскерлик ис аьрекетине багыслап келеди. Онынъ аьр бир куьни тийисли йорыкка коьре кетип турады. Ол, белгиленген аьскер уставына коьре, оьз яшавын бардырады.
Белгиленген йорыкларга коьре, яшавды бардырув тынышлардан тувылдыр деп эсиме келеди, ама уьйренген аьдемге сол бир ягыннан туьз эм тувра йол ман юрмеге де коьмекши болып, каты касиетлерди тербиялап, кыйынлы яшав келгендей болса, шыныктыратаган да болар.
Сталинбек Янгишиев мектеб йылларында, оьз тенълериндей болып, кайдай кеспи сайлаягы акында, белки, оьзи – мен юрист, врач, окытувшы эм сондай баска бирев боларман деп ойлаган болса да ярайды, ама бактысына коьре, ол буьгуьнлерде – аьскерши.
Завыклы балалык, кызыклы мектеб йыллары, ойсыз яслык – буьгуьнлерде баьриси де артта калды. Алдымызда – тыныш болмаган яшав аьллери, Аталыкты саклав – бас борыш.
Оьз Аталыгы алдында Сталинбек Менлигул увылы Янгишиев тек эр борышы болып тувыл, оннан сонъ да, буьгуьнлерге дейим, ис аьрекети болып толтырып келеди.
Россия аьскер сырасыннан сонъ, ол контракт келисуьв туьзип, службады бардырмага токтасты. Соны ол конъысы Шешен Республикасында бардырды. Баслап, келисуьвге коьре, уьш йылга кол басты, оннан сонъ тувган ерине кайтып келмеге ниети де, мырады да бар эди, ама бакты соны буйырмады. Ол тагы да контракт келисуьвге кол басып, ис аьрекетин бардырувга йолланды. Соннан бери, баьрисин коссанъ, он бес йылларга ювыклап келеди.
Ис тынышлардан тувыл, коьз алдынъда йолдасынъды йойганды дайым юрек шыдап болмайды. Сондай аьллерге Сталинбек калганына мен шекленмеймен.
– Аьли тыныш заманлар тувыл. Тынышлы халкты зорлавды кайтип коьрип турасынъ. Бизди эл оларды коршалавга шакырды, биз барамыз. Меним ис борышым – савыт-садакты ярастырув, ама мен россия аьскерлери юритип турган согыс спецоперациясында аьскерши кебинде катнастым. Кайдай борыш пан сонда бараятырганымды билдим, ама артка кайтпага, соьзден таймага – эр кисидинъ касиети тувыл. Сога коьре, мен тек алдыга йигерли абытымды алдым. Баслапкы куьнлер айлак авыр эди. Херсон областининъ бир еринде (ис борышыма коьре, ерди тувра белгилемеге ыхтыярым йок) токтадык. Орманлыктынъ ишинде, оьзимиз де сув болып, эки куьн узагында ерлеспеге амаллар излестирдик. Оннан сонъ ерлескендей де болдык, соьйтип, бир ерде эки юма да оьтти. Кайсы ерде де оьз тилинъди билуьв керегеди экен. Мен ногай тилимде кумык пан да, оьзбек пен де, казак пан да соьйлеп боламан. Мен бу мысалды неге келтиремен деп сорасанъыз, тилим мага шет эллердинъ ваькиллерине анълатпай, тек оьзим беттикилерге анъламлы кепте, явдынъ кайсы якта экенин яде болса, бар билгеним мен боьлиспеге коьмекши болды. Россия аьскершилери арасында, кайсы куьпте болса да, тюрк тиллер ваькили болып шыгады. Меннен баска тиллер аьелине киретаганлар да соьйтип этедилер.
Мен согыс спецоперация озаяткан еринде эки ай узагында болып келдим. Сол заман ишинде алдымызга салынган борышларды толтырдык. Мен кызмет кылатаган куьп эки явдынъ тергев-карав пунктларын йойыттык. Оьзек те, тыныш тувыл эди. Баьри ерде де тек бир Аллага сенип юрдим, кыйын ерде намазларым коьмекши болдылар, кыйналып турган яным, соны ман рахатлык тапты деп айтаман, уьйде мени карап турган аьелим, анам мени коьп ерден коршалагандыр деп ойлайман, – дейди Сталинбек Янгишиев.
Тувган ери, ата-анасынынъ уьйи, тандыр ошак саклап турган аьлейи, суьйип карап турган, тамырын алдыга алып бараяк балалары – аьли Сталинбектинъ кушагында. Сол да ога кыйынлыкта дем бергенине шекленмеймен.
– Ушынын айтсам, меним анам мени сол от ишине кирип юргенимди билмейтаган эди, – дейди ол.
Сталинбектинъ соьзине коьре, кайсы ерде де сабырлык эм шыдамлык керек. Оьзек те, урысларда, согысларда аьдемлер оьлмей де болмайды, оьли де коьресинъ, сол да Алладынъ эрки мен болады.
– Согыс спецоперациясында катнасатаган аьр бир аьскершидинъ янында граната болады, эгер явдынъ колына туьскендей болсанъ, онынъ есиринде болганнан, атып оны да, оьзинъди де оьлтиргенинъ аьруьвдир, – дейди аьскерши.
Россия аьскерлери юритип турган согыс спецоперациясында бизим аз болмаган йигитлеримиз катнасадылар. Аьр бирисининъ эткени Россия эли нацизмди енъуьвине уьйкен косым болады. Аьр бирисине ден савлыкты, йигерликти йорап, аьр бирисин Тувган Аталыгымызда куьтемиз.
Г.Сагиндикова,
РФ Журналистлер союзынынъ агзасы.
Суьвретте: С.Янгишиев.