Яшавга оьркен берген яйнаган язлык пан ерди атомлы явынга батырган баьле-каза бир-бирине карсылас анъламлар. Тап сондай апрельдинъ ярыкка толган 26-ншы куьнинде болып озган Чернобыльдеги кайгылы казага эндигиси 36 йыл толады.

Бу баьлединъ увлы ызларын тайдырувда ол замандагы уьйкен СССР элимиздинъ баьри миллетлери мен бирге, Ногай шоьллигимиздинъ де айырым йигитлери катнастылар. Олардынъ санында «За заслуги перед Отечеством» орденининъ 2-нши дережели медали мен савгаланган – Тойманбет Зарманбет увылы Садыков та (суьвретте) бар эди.
Чернобыльге ислемеге шакыртылган авылдасларымыздынъ биревине де ал деп олар кайда бараятканы акында билдирмегенлер.
– Бизди район военкоматына повестка йиберип шакырттылар, – деп эскереди атомлы казадынъ алдын шалган Чернобыль ветераны. – Мен соны 1986-ншы йылда декабрь айында тек кеште куллыктан келген сонъ билдим. Военкоматта да бизге кайда йиберилеегимиз акында айтпадылар.
Тойманбет Чернобыльде 1986-ншы йылдынъ декабрь айыннан 1987-нши йылдынъ март айына дейим 54979-ншы номерли аьскер боьлигининъ разведротасында дозиметрист куллыгын юриткен. Ога сол кесек заман ишинде Киев областининъ Иванковский районынынъ Оранное деген авылында, ол 3-нши номерли яшав зонасы эди, оьз йолдаслары ман бирге ерлесип, атом булыты яйылган 2-нши эм 1-нши зоналарда ислемеге туьскен. Олар бир куьн радиация оьлшеми яктан аьдемлерди, экинши куьн йолга шыгып коьликлерди, уьшинши куьн аьскер БТР-и мен бирге юрип, тоьгеректеги объектлерди, предприятиелерди, орманларды тергеп барганлар. Олардынъ берген билдируьвлери бойынша ызыннан вертолет пан авадан кайтадан разведка юритип тергегенлер. Сондай баалы разведка билдируьвлери сонъында Москвага йиберилип турган.
Чернобыльде алдынгы совет аьскершилерине аьвелде коьрмеген коьп онъайсызлыкларга, кыйынлыкларга коьнмеге туьсти. Болса да яс заманындагы аьскершилик службасынынъ сулыбы бу авырлыкларды да енъмеге амал берди. Аьдем басында «шаркыма радиация киреди экен» деп ийменсе де, сонъында сога да уьйренеди экен! Тек баьри заттан да оькиметтинъ олардынъ алдына салган тапшырмасы эпсиз бек яваплы эди. Олар, 1986-87-нши йылдынъ атом ызларын тайдырувшылар, бу баьлединъ армаган яйылув йолына ябылган темир капы болып токтаганлар.
Тойманбет Садыков аьлиги заманда тийисли тыншаювында эм Червленные Буруны авылында яшайды. Ол «Червленные Буруны» оькимет заводында водитель болып, сонъ курылыс бригадасында куллык эткен. 26-ншы апрельде чернобыльшилер туьрли йылларда ян берген йолдасларынынъ район паркындагы эстелигине йыйылысадылар. Сол куьн олар, дуныяды радиациядан саклаган аьскершилер, ер юзинде сондай баьле-каза эндиги бир де болмасын деп, тагы да бир кере тилек этедилер.
М.Юнусов.