40-50 йыл артта баспаланып шыккан, сол йылларда газетамыздынъ шыгувына оьз уьлислерин коскан аьдемлердинъ уьй архивлеринде сакланатаган саргайган газетадынъ бетлерин суьйинип актараман. Колыма сол газеталардынъ туьскенин ерден бир уьйкен кесек байлык яде болса, мага атайларымнан асабалык калгандай этип коьремен. Аьр бир газетадынъ бетлерин аявлап актараман, саргайган бетлерин йыртаман деп те коркаман. Аьр кайсысын ашсам да, белсенли авыл хабаршысы Хайрудин Аджидаир увылы Лукмановтынъ тукымы ман макалалар коьремен. Сол макалалардынъ коьбиси Уллы Аталык согыс, спорт темаларына багысланган.

Хайрудин Аджидаир увылы согысты оьз коьзи мен коьрген, Уллы Енъуьвди ювыклатувга оьз уьлисин коскан аьдемлердинъ бириси болады, сога коьре, оннан баска, согыста болмаган инсан, ондай этип ашыклап, сол каарлы согыс акында язып та болмаяк эди. Онынъ макалаларында тири аьскершилер, олардынъ эткен ислери эм дав майданларда курман болып калган яс янлары.
Согыс басланган йылларда Хайрудин Лукманов кеспили окытувшы Ставрополь крайынынъ Коясыл авылында орыс тилин эм адабиатын беретаган эди. Сол йылларда бу ерлерде ногай миллетли аьдемлер яшайдылар, орыс тилин биледи деп айтканнан, билмейди деп айтканымыз акыйкат болса ярайды. Солардынъ билимин коьтермеге уьйкен ниети болган Хайрудин Лукмановтынъ уьмити уьзилди. Ол Тувган Элге яв шапканда оьзининъ разылыгы ман соны коршалавга турады эм яс болса да – бас болып, оьзининъ тенълерине де бирге согыска кетпеге шакырув этеди. Онынъ тилегин хош коьрип, оны колтыклаганлар аз болмайды, соьйтип Хайрудин Аджидаир увылы согыска кетеди. Ол согыста болган йоллары акында бизим газета бетлеринде шыккан, ол оьзи де эскеруьвлери мен аз кере боьлиспеген. Согыста болган йылларында коьрсеткен йигитлиги уьшин коьп кере коькирек белгилер мен де савгаланган. Аьли сол савгаларды онынъ увылы Абрек-Заур Лукманов бек аявлап саклайды эм оьзининъ уныкларына да уьйкен атайы акында йылы хабарлайды. Онынъ Элининъ оьрленуьви уьшин коскан уьлиси акында унык кызларынынъ, туьрли шараларда катнасып, хабарлаганын да коьргенмен. Олардынъ да авызларында атайларынынъ уьйкен сыйы эм оьрмети бары сезилмей болмайды. Меним ойыма коьре, сол да Абрек-Заур Лукмановтынъ коскан уьлиси болады. Эгер ол оьзининъ атасы Хайрудин акында йылы хабарламаса, аьр бир онынъ эткен исин келбаклап айтпаса, оннан неше йыллардан сонъ тувган немерелери Хайрудин-атайы акында кайдан билсинлер.
Хайрудин Лукманов конъысы Ставрополь крайынынъ Ачикулак районынынъ Тавкуген авылында тувган (бу авыл Новкус авылынынъ янында болган, аьли барын да, йогын да билмеймен, сондай авыл акында хабар юрип те эситпеймен). Ол бизим районымызга согыстан сонъгы йылларда, Махачкала каласындагы Дагестан областининъ партиялык мектебин окып битиргеннен сонъ ислемеге келген. Сол 1951-нши йыл эди. Соьйтип, бир неше йыллар узагында Хайрудин Лукманов Ногай районымыздынъ яшавшысы болып, ясларды тербиялавга оьзининъ яшаган йылларын багыслап келди. Сол йылларда ол яслар ман коьп йолыгыслар озгаратаган эди, оьзи айлак куьшли спортты суьйген аьдем де эди. Аьли аьдетке кирип, онынъ эстелигине багысланып, йыл сайын онынъ тувган кырк кийик айынынъ 21-нши куьнинде футбол турнири озгарылады.
Хайрудин Лукмановтынъ районымыздынъ, сонынъ ишинде бизим тувган газетамыздынъ да тарихинде онынъ аты бек сыйлы эм белгили.
Уьстимиздеги йыл – бизим газетамызга мерекели йыл. Эскеремиз сол газетамыздынъ болувына куьш салган аьдемлеримизди. Солардынъ арасында Хайрудин Лукмановтынъ аты да сыйлы орында.
Г.Сагиндикова,
РФ Журналистлер союзынынъ агзасы.
Суьвретте: Х.Лукманов (суьврет уьй архивиннен).