Аьели бузылган аьдем «аьел» дегенге артык маьне береди. Оны тоьмендеги санлар шайытлайды: халктынъ айтувы ман эрлердинъ 45 проценти эм кыскаяклылардынъ 35 проценти аьели бузылган сонъ оькинишли аьлде боладылар, кыскаяклылардынъ 9,5 проценти эм эрлердинъ 8,5 проценти алдынгы аьелин кайтарган эдилер – деп айтадылар. «Аьелди бузбай сакламага болаяк эди ме?» деген соравга эрлердинъ 67,6 проценти эм кыскаяклылардынъ 43,6 проценти «болаяк эди» деп яваплайдылар.

Аьши не уьшин айырыладылар? Онынъ себеплери де аз тувыл: айтпага, алкоголизм, бир-бирисин анъламав эм сондай баскалар. Бирерде эр мен хатын аьел яшавына аьзир тувыл. Аьриси оьзин «личность» деп санайды эм «мен неге енъилмеге керекпен» деп ойлайды. Эм бу ерде экеви де янъылысадылар, «компромисс» дегенге экеви де бармага керек, неге десе аьел – ол ортак ис, онынъ уьшин «оьктемлик», «тиресуьв» деген орын таппага керек тувыл. Шопенгаузер босына айтпаган: «Аьел курув, уьйленуьв – ол оьз ыхтыярларынынъ яртысын кемитуьв, а яваплылыгынынъ яртысын – арттырув». Аьеллери бузылганлар оны бек аьруьв анълайдылар, тек, оькинишке сондай аьлге не уьшин туьскенлерин анъламай каладылар. Тек айырылган сонъ уьйкен ойга туьседилер: ортадагы балаларга ата да, ана да керек ше…

Ата-ана балалары алдында куьнасин эм яваплылыгын сезедилер, сонынъ уьшин айырылганнан сонъ оларга артык эс каратпага шалысадылар.

Аьел деген не зат? Уьйленген яде куьевге шыккан аьдемлер «Эр, кыскаяклы, бала, суьйим сезими», – деп яваплайдылар, ама айырылганлар «тек ол затлар тувыл» деп косадылар. Айырылган аьдемге аьел – ол сенимлик эм бир-бирисин сыйлав, анълав, материаллык яктан онъайлык эм, оьзек те, балалар. А суьйим сезимининъ биринши маьнелиги дайымга сакланмайды. Сезим тайган сонъ аьдемнинъ баьри яман кылыклары коьринип баслайды. Сонынъ уьшин коьбиси, негизинде тек суьйим сезими болып, аьел туьзгенлер кайтадан сондай аьлге туьскилери келмейди. Ондайларга аьел – ол бас деп араларында сезимлик болганы: биревлерге ол – яваплылык, баскаларга – материаллык яктан онъайлык, уьшиншилерге ол – сый этуьв.

А балалар ша? Оьзек те, аьел деген ол – балалар. Аьел кураяктан алдын аьдем балалар не болар экен?», – деп ойлайды. Биринши кере аьел туьзуьв дегеннинъ баскалыгы сол: энди тек эрди яде кыскаяклыды сайлав тувыл, балаларга – «ата» яде «ана» деп сайлав керек.

Тагы да не зат маьнели аьелге. Яшавда оьз орынын тапкан аьдем – наьсипли, эм аьел онда туткан орыны бек уьйкен. Аьр уллы аьдем касында эр яде кыскаяклы болганы босына тувыл. Эгер аьелде баьри зат та тийисли аьлде болмаса, аьдемлер карьера, яратувшылык акында ойлап та болмайдылар. Сонынъ уьшин аьел – ол эр мен кыскаяклыдынъ, балалардынъ баьри ийги баславлары якланып, салынган мыратларга етисуьвде ярдамласпага коьмек этпеге шалысатаган ер.

Аьдемлер тек айырылганнан сонъ, анълап баслайды «аьел» дегенге баска маьне берип. Ата-ана да наьсипли болмага керек, аьелдинъ аьр аьдеми уьшин оьктемлик сезими болмага керек.

Л.Ибрагимова.