Аскар тав (Эльбрус) – Россиядынъ энъ де бийик тавы, ол Кабарты-Балкария эм Карашай-Шеркеш Республикаларынынъ япсарында орынласкан. Тап ак боьрклер кийгендей болып коьринеди кар ман ябылган эки баслы Аскар тав, онынъ куьнтувар басынынъ бийиклиги – 5621 метр, куьнбатардыкы – 5642 метр болады, олардынъ арасында иерге усаган айыргыш бар. Аскар тавдынъ 80 бузлавыгы бар, уьйкен деп Терскол, Уллы Азау эм Ирик саналады. Уьйкен бузлардан Кобан, Малка, Баксан эм Терек йылгалар басланады. Бузлардан сонъ ярасык тогайлар кенъ тоьселген, сонъ тегенекли орманлар оьседилер.
Мен коьп кере болганман Аскар тавда, бир аьлемет ер. Онынъ сырт ягы таслы, бир оьсимлик те йок, баска ягында – тегенекли тереклер. Бу аьлемет тав миллион йыл артында туьзилген, баслап ислейтаган вулкан болган, аьлиги заманда эрисуьвлер коьп, биревлер оны соьнген деп айтадылар, баскалар ол уйклайды дейдилер.
Кыста ерли яшавшылар аязларды енъил оьтедилер. Кыста Аскар тав бек ярасык, коьплеген туристлер мунда тыншаймага, лыжи ман, шана ман кыдырмага келедилер. Кайсы заманларда да тавдынъ энъ басына минмеге коьп аьдемлер ниетленгенлер, олар сувык еллерден, бир де иримейтаган бузлардан коркпаганлар. Вулканнынъ биринши картасын орыс топограф Пастухов туьзген, ол Аскар тавга ялгыз оьзи минген. Балкар миллетли анъшы Ахи Саттаев Аскар тавга 9 кере минген, ызгы барувын ол 121 ясында эткен.Мунда коьп ярасык ерлер бар. Чегем, Баксан тав оьзенлери басланылар Аскар тавдан. Бийик тавлар ман корсаланган ясыл оьзенлер мен кыдырсанъ, юрек рахатлыкка толады. Мунда Нарзанлар тогайы да бар. Тав араларында бурынгы аьдемлердинъ ызларын распага болады.
Аскар тавдынъ баврайында орынласкан Джилы-Су оьзининъ эмлейтаган минераллык сувлары ман белгили. Тавдан шыгатаган йылы сув табиат пан курылган ерлерге йыйналады, мунда шомылсанъ, коьплеген авырувлардан эмленесинъ. Мунда ярасык куйылма сувлар бар – Султан, Каракая-Су.
Аскар тав – бек ярасык эм аьлемет ер.
Аьзирлеген
Г.Бекмуратова