Йыл сайын куьзги шак еткенде, элимиздинъ яшавшыларынынъ алдында грипптен прививкады эттирмеге керек пе яде керек тувыл ма деген сорав турады. Боьтен де балаларга прививка эттируьвден тура куьшли эрисуьвлер юреди. Биревлер прививкадынъ пайдасынынъ акында айтадылар, баскалары вакцинацияды ден савлыкка зарарлы деп те санайдылар. Аьдемлердинъ бу соравдан тура ортак ойда токтамаганынынъ себеплерининъ бириси – гриппке карсы вакциналардан тура айлак коьп билдируьвлер болувы. Олардынъ вакцинациядынъ кереклигиннен тура ойлары туьрли болса да, аьр кайсысынынъ грипптен сакланув ман байланыслы мырады бир. Яшавшыларга йогарыда белгиленген соравды шешуьвде ярдам этер ниетте, биз вакцинациядан тура врач- педиатр Амина Махмудовага хабарламага тилек салдык.
– Биз, врачлар, дуныядагы аьр бир 6 ай толган баладан алып эсли яшавшысына дейим йыл сайын грипптен прививка этпеге керек деген маслагатымызды беремиз.
Савлайдуныялык савлык саклав организациясынынъ (ВОЗ) куллыкшыларынынъ белгилеви мен, гриппке карсы энъ де хайырлы амал – ол вакцинация. Аьдемнинъ шаркына урылган вакцина авырув шакырып болмайды, ама онынъ урылувы аркалы ясалган «антителолар» аьдемге авырув ман куьреспеге куьш береди. Кыс айларынынъ ишинде аьдемлер грипптен сакланар уьшин кулланган витаминлерден, иммуномодуляторлардан эм сондай баскалардан вакцинадынъ пайдасы уьйкен.
Вакцинация баьри яшавшыларга да этилмеге тийисли, боьтен де балаларга, дайымлык авырувлары болган аьдемлерге, медицина куллыкшыларына, окытувшыларга, студентлерге эм халк буйымларын канагатлайтаган куллыкшыларына.
Вакцинацияды айлак кеш калдырмай, сары тамбыз айынынъ ызында яде кырк кийик айынынъ басында этпеге керек. Бек маьнели оны мараз куьшленетаган заманыннан 2-3 юма алдын этуьв, неге десе вакцина урылганнан сонъ 14 куьннен ислеп баслайды. Прививкады медициналык учреждениесинде медициналык куллыкшысы этеди, ама оннан алдын аьдемди врач карамага керек.
Ызгы йыллар бек коьп ата-аналар оьзлерининъ балаларына гриппке карсы прививкады эттирмеге суьймейдилер, баладынъ савлыгына зыян келтирер дейдилер. Биз оларга анълатамыз, прививка кавыфсыз, оннан, озып кетсе, бир кишкей эт кызув коьтерилмеге яде ийне урылган ер бираз кызармага болады, ол болса 2-3 куьннен таяды.
Йыл сайын грипп пен авырыганлар сырасында балалар коьп болады. Олар уьйкенлерден де куьшли авырувды яядылар. Больницага грипп пен туьсетаганлардынъ 90 проценти балалар. Саьбийлердинъ грипп пен авырувы уьйкенлер мен тенълестиргенде узак заманга созылады. Грипп боьтен де куьшли балалар бавында баска саьбийлерден юкпага болады. Авырыган балалар вирусты аьелге аькеледилер. Балаларды вирустан саклар уьшин, йыл сайын вакцинация этилинмеге тийисли. Биз, врачлар, йыл сайын оьзимиздинъ балаларымызга прививкалар эттиремиз. Керек заман тийисли оьлшемде этилинген прививка уьйкенлерди эм балаларды 80 процентке дейим грипптен саклайды. Прививка этилинген аьдем грипп пен авырыса да, мараз енъил аьлде оьтеди.
Йогарыда прививкады тийисли заман этуьв керек деп айтылды, соны да анълатайым. Эгер аьдемде оьткир вируслы инфекция болса, ол йоьткирсе, шуьшкирсе эм онынъ эти кызса, прививка этпеге ярамайды, этилсе авырув куьшленер. Дайымлык авырувлар оьшиккен мезгилде де, бир кесек заман прививкаларды эттирмей турынъыз. Солай ок вакцинация грипптен алдын этилинген прививкалардан аллергия болган болса да этилинмейдилер.
Уьстимиздеги 2020-ншы йылда грипп вакцинациясынынъ маьнеси коронавируслы пандемиядан сакланув уьшин боьтен де артады.
Грипп эм COVID-19 туьрли юкпалы маразлар, ама олардынъ белгилери бир: йоьткирик, карув кетуьв, тонъдырув. Эки авырув да енъил яде авыр аьлде оьтпеге боладылар. Аьлиги, COVID-19 юкпалы маразыннан биз ийги коршаланып билмеген заман, айлак та куьшли грипптинъ алдын шалмага шалысув керек. Грипптен прививка этилинген аьдемнинъ сол авырувдынъ белгилери басланса, ол йорык коронавируска тест оьтпеге болаяк.
Сога коьре, прививка эттирип оьзинъизди эм ювыкларынъызды сакланъыз.
Н.Кожаева.
