21-нши октябрьде Терекли-Мектеб авылында 1942-нши йылдынъ сентябрь-декабрь айларында Ногай (Караногай) районын немец-фашист аьскерлериннен босатувдынъ 80 йыллыгына багысланган эстеликли шаралар болып оьттилер.

Сол куьн район орталыгынынъ ис коллективлери мен орта мектеблерининъ окувшылары Ф.Капельгородский атындагы район паркындагы кардаш камырына шешекей байламларын салдылар.
Парк ишиндеги 1941-1942-нши йыллардагы Уллы Аталык согысында ян берген ердеслердинъ Данък мемориалы янында район ерлерин немец-фашист аьскерлерининъ алдышы куьплериннен босатувдынъ 80 йыллыгына багысланган митинг озды. Митингти район яшавшыларына каратылган соьзи мен Ногай район администрациясынынъ аькимбасы Джамалутдин Эсиргепов ашты. «Заман бизден Уллы Аталык согысынынъ кайгылы оьзгерислерин эрекке аькете береди», – деп баслады оьзининъ шыгып соьйлевин район етекшиси. Сол себептен бизге, буьгуьнлерде яшап турганларга, халкымыздынъ, элимиздинъ данъклы бурынгысы, Уллы Енъуьвимиз бизге кайдай баа ман келгени акында эстеликти оьсип келеяткан несиллер уьшин саклав айлак та маьнели экенин белгиледи Д.Эсиргепов.
– 1942-нши йылдынъ экинши яртысында Ногай (Караногай) районымыздынъ ерлерин кесек заманга герман армиясынынъ алдышы аьскер боьликлери бийлеп аладылар. Душпаннынъ бас ниети – Каспий тенъизине эм сонынъ байлыкларына ие шыгув эди. Соны эсапка алып, ол замандагы ВКП (б) Орджоникидзе (Ставрополь) край комитети ер-ерде партизан отрядларын, подпольный организацияларын туьзуьв акында карар алады. Соьйтип Караногай районында Махач Дахадаев атындагы партизанлар отряды туьзиледи. Сол навасыз куьнлерде район еринде яшайтаган баьри де халклардынъ ваькиллери бирлесип, явга карсы коьтериледилер. Партизан отрядларынынъ бас борышы – Караногай, Ашыкулак эм Коясыл районларынынъ колхоз, совхоз малын, муьлкин эм техникасын Дагестаннынъ кубыладагы районларына эм Азербайджанга коьшируьв эди. Бу борышты район партизанлары уьстинликли кепте толтырганлар. Район яшавшыларынынъ эрлиги эм ян берклиги фашистлерге оьз ниетлерине етиспеге амал бермеди. Партизан отрядларынынъ эм генерал-лейтенант Николай Кириченкодынъ 4-нши гвардиялы Кобан казак атлы корпусынынъ аьскер боьликлерининъ биргелес аьрекети мен 1942-нши йылдынъ ызында фашистлер район ериннен толысынша кувыладылар. Биз сол ислердинъ баьрисин де эм аьр кимди де атлы-аты ман эсимизде тутамыз, сизинъ баьтирлигинъиз негизинде яс несиллерди тербиялаймыз, – деди район аькимбасы.
Д.Эсиргепов солай ок буьгуьн де Тувган Элимиздинъ уьстинде тагы да фашизмнинъ янъы кавыфлыгы яйылып турганда, согыс енъуьвшилерининъ уныклары эм немерелери оьз яшавын аямай, эрлик эм баьтирлик коьрсетип, патшалыгымызды коршаламага коьтерилгенин айырым белгиледи.
Митингте солай ок Ногай районынынъ Савытлы куьшлерининъ эм ыхтыяр саклавшы органларынынъ ветеранлар советининъ председатели Акманбет Сангишиев, ДР Халк Йыйынынынъ депутаты, КПРФ Ногай РК 1-нши секретари Мурзадин Авезов, ДР авыл хозяйство эм тамак-азык министри Мухтарбий Аджеков, ДР миллет политикасы эм дин ислери бойынша министрининъ 1-нши орынбасары Гарун Давыдов, Орта-Тоьбе авыл орта мектебининъ директоры Сапиет Межитова, Терекли-Мектеб авылдынъ А.Х.Джанибеков атындагы орта мектебининъ директоры, россия аьскерлери юритип турган специальли согыс операциясынынъ белсен катнасувшысы Арсен Ярикбаевтинъ анасы Курасхан Ярикбаева шыгып соьйледилер.

Гарун Давыдов республика етекшилери атыннан район яшавшыларына буьгуьнги данъклы эм эстеликли мереке мен байланыста саламын билдирди. Онынъ айтувы ман, Ногай районы Дагестанда согыс йылларында немец-фашист аьскерлери кесек заманга бийлеген ялгыз бир район болып саналады. Гарун Давыдов солай ок 1942-нши йылдынъ 4-нши октябринде Терекли-Мектеб авылын душпан авиациясы бомбалаганы эм сол кайгылы истинъ сырагысында хыйлы партизанлар, Кызыл Армиясынынъ аьскершилери эм тынышлы яшавшылар оьлгенлерин айырым белгиледи. «Биз сол кайгылы исти эм эли уьшин ян бергенлерди бир де мутпага керек тувылмыз. Бизим энъ уьйкен борышымыз – дуныя тарихинде энъ де кан тоьгисли согыста халкымыздынъ уьйкен кыйыны эм йигитлиги мен казанылган данъклы Енъуьвимиздинъ акында эстеликти оьмирлерге саклав», – деп белгиледи Г.Давыдов.
ДР ат казанган авыл хозяйство куллыкшысы эм ДР ат казанган яслар насихатшысы Зубаир Аджибаевтинъ оьз согыс балалыгы акында эскеруьви эм Терекли-Мектеб авылдынъ А-Х. Джанибеков атындагы орта мектебининъ директоры Курасхан Ярикбаевадынъ шыгып соьйлевлери йыйылганлардынъ айырым эсин каратты.
– Оьзининъ аьскершилик борышы бойынша меним увылым Арсен эндигиси 5 айдан бери Аталыгына оьзининъ алаллыгын шайытлап, Тувган Элин явдан коршалайды. Элбетте, увылы уьшин ана юректинъ авара болувын тыюв кыйынлы, ама ол да мынълаган баска яслардай болып, буьгуьнлерде акыйкат дурыс ис уьшин согысатаганына сенемен. Аталыгымызга алаллыгымыз, тарих патриотлыгымыз – мине, кайдай затлар бизим ислеримиздинъ эм аьрекетимиздинъ негизи болмага тийисли. Мине не затты биз оьз балаларымызда тербияламага борышлымыз. Келинъиз, оьз ата-бабаларымыздынъ эстелигине, буьгуьн эскерип турган йигитликлердинъ данъкына тийисли болайык, – деди К.Ярикбаева.
Район яшавшылары Уллы Аталык согысында ян берген ердеслердинъ эстелигине шешекей байламларын салдылар. Кавгада катнасканлардынъ баьрисин де эскерип, олардынъ йигитлиги алдында бас ийдилер.
Эстеликли эм мерекели оьзгериске багыслап сол куьн Ногай район архиви район Халк яратувшылык уьйинде архив документлерининъ выставкасын уйгынлады. Экспонатларынынъ бир кесегин республикалык патшалык музейининъ Ногай район филиалы коьрсетти.
Байрам шаралары район Халк яратувшылык уьйининъ фасадында оьткерилген патриот йырларынынъ концерти эм патшалык ногай драма театрынынъ «Фронт хатлары» деген спектакльди коьрсетуьви мен тамамланды.
Бизим хабаршы.
Суьвретлерде: эстеликли байрамнан коьринислер.