Ясуьйкенлер мен аьллескен заманда мен аьр дайым да олардынъ танълыгына, бал татыган болмага керек бала шагы авыр эм ашшы болып оьтсе де, юрегинде бир кишкей оькиниш эм намартлык йок болувына сукланмай болмайман. Олардынъ коьбисине, яслыгы авыр болса да, наьсипли картлыкты Кудай буйыртады.
Терекли-Мектеб авылынынъ эсли яшавшысы Кымбат Абдулалимова оьзининъ картлыгын балалары, уныклары эм немерелерининъ касында, олардынъ суьйимине эм сыйлавына коьмилип озгарады.
Онынъ сыйлы 80 йыллык мерекеси куьн баьри балалары Кымбат-абайга гуьллер, савкатлар, йылы соьзлерин ян-яктан савгаладылар. Балаларынынъ куьшли суьйими, аявлавы ясуьйкенге уьйкен куьез эди. Сол куьн ясуьйкеннинъ коьнъилин табар ниетте, Кымбат-абайдынъ уьйкен увылы Адильхан эм келини Мадина Абдулалимовлардынъ кенъ азбарына йыйылган, балалары эм олардынъ балаларынынъ аьр бириси ак юректен шалыстылар.
«…Ийги этип тербияланган балалар – ол бизим наьсипли картлыгымыз», – деп айтылады. Сога коьре буьгуьнги наьсипти Кымбат-абай яс заманларында, балаларына ийги тербия берип, курып баслаган. Бу суьйинишли куьн Кымбат-абай оьзининъ яслыгы ман байланыслы эскеруьвлери мен бизи мен боьлиседи. Сол кызыклы китаптей бактысы акында онынъ хабарын сиз бен мен де боьлисейим.
Асылы ман Куьнбатар авылыннан Бекберди Кургановка янъы тувган кызы Кымбатты бавырына тойганша кыспага да амал бермеди огыр согыс. Кызы тувып бир ай да кетпей, согыс басланады эм эр кисиге давга кетпеге туьседи. Бир кесек заман кеткенде, онынъ ювыклары сес-хабарсыз йок болды деген хат аладылар. Сонъ Кымбаттынъ анасы Разиет оьзи тувган Грозненский областининъ Шелков районына кайтады.
Сол кыйынлы согыстынъ йылларында, бизим конъысы халкларымызга тагы да бир каза келеди. Оларды яшап турган ериннен куьштен баска якларга йибередилер, кене де кишкей Кымбаттынъ анасы кайтип болса да, кетпей аман калады. Согыстан сонъ кызалакты атасынынъ курсак бир аьптеси Зарбике Рамбердиева сакламага алады. Онынъ эри де давга кетип, сес-хабарсыз йок болган экен. Зарбикединъ эки кедеси эм бир кызы болады. «Оьзимнинъ уьш балам ман бирге ялгыз аданасымнынъ кызын да саклайым, сен белки байга барарсынъ», – деп ол Кымбатты анасыннан тилеп алып саклайды.
Зарбике абасы кишкей кызга оьзининъ тукымын да береди. Кыйынлы йыллар кыскаяклы ювыркан тогып, кийим тигип балаларды саклайды. Кымбаттынъ анасы Разиет те баска турса да, дайым кызынынъ янында болады. Кыскаяклы оларга кырдан кумаршык йыйып аькелетаган болады. Сол заманлар колхоз туьзиледи эм яшав да енъил болып баслайды. Балалар карбыз, ералма ашап тоядылар. Сол йылларда бу затты уьйкен наьсип этип санаганлар. Солай ок дуьги шашып, оны Кизляр каласында тасаяк пан сатып, Зарбике бир бузав да алады.
Кишкей Кымбат мектебке барады, доьрт класс кутарады. Онынъ анасы Разиет болса, Червленные Буруны совхозынынъ фермасында аьрекетлейди. Сонда Зарбике-абасы кызалакты яявлап анасына коьрсетпеге элтейтаган болады, оннан кайтканда, Бораншы авылында синълисинде конып, экинши куьн тагы яявлап, уьйлерине кайтканлар. Разиеттинъ Кымбаттан баска увыл ман кызы болады. Оьзининъ синълиси эм аданасы ман Кымбат-абай бу куьнлерге дейим катнайды.
Зарбике балалар ман Терекли-Мектеб авылына коьшип келеди. Мунда Победа орамында уьй де саладылар. «Кымбат яс заманда бек ярасык эди, оны коьргенлер карасын айыралмай, артыннан бурылып карайтаган эдилер. Онынъ шашлары узын эм калын эди», – деп абайдынъ кызлары Фарида ман Насиплиге айтканлар да бар экен.
18 ясына толганда Кымбат Рамбердиева бактысын Язманбет Абдулалимов пан байланыстырады. Ол Ленин атындагы совхозында комбайнер болып коьп йыллар ислеген. Согыс бактысын бузбаган аьел болмаганлай, онынъ да атасы давда болган, аман-эсен уьйине кайтса да, коьп яшамай дуныядан кешкен. Язманбеттинъ тек ялгыз анасы болады. Онынъ да аты Разиет болган. (Сонъ атты Кымбат-абай оьзининъ немере кызына тагады).
Кымбат-абай да ян йолдасы ман бирге совхозда ислейди. Бас деп ол мектебти йыйнайды, сонъ шешекей карайтаган болып куллык этеди, солай ок балалар бавында тербиялавшыдынъ коьмекшисининъ исин де юритеди. Кымбат-абай эри мен бирге кырк йылдан узак заман татымлыкта эм тил бирликте яшаган. Экевлери доьрт бала тербиялап, асыл этедилер. Олардынъ аьр бирисин окытып, билим берип, яшав йолына салганлар. Яшавда, оьзек те, сынавлар да болады. Оны аьр кайсы инсан да, Кудайга разы болып оьтпеге шалысады. Сынавлардынъ энъ де авыры деп ызгы йолга балаларды салув деп айтадылар. Неше йыллар озса да, сол яра ябылмайды дейдилер. Соьйтип, Кымбат-абай да оьзининъ дуныядан кешкен экинши увылы Алимханды коьзяслары ман эскереди. Сонъ оьз уныклары акында айтып, куьлемсирейди эм коьзлеринде куваныш сезиледи.
«Эки келиним Мадина ман Куьмисхан да мага тап кызларымдай. Мадинады районда коьбиси таныйды, Куьмисхан Москва калада аьрекетлейди», – дейди ясуьйкен кыскаяклы.
Бу куьн Кымбат-абай эки увылы эм эки кызыннан тувган 12 уныгы эм 19 немересин энъ де уьйкен байлыгы эм наьсиби деп санайды. Наьсипли ясуьйкенди биз сыйлы мерекеси мен кутлап, берк ден савлык эм оьзининъ ювыкларынынъ уьйкен суьйинишине аьли коьп йыллар олардынъ касында болганын йораймыз.
Н.Кожаева.
Суьвретте: К.Абдулалимова ювыклары ман.
