Бар сондай аьдемлер – кимнинъ акында язбага кыйын. Олар – яратувшылыклы аьдемлер. Оьнерлерин куьннен-куьнге байытып, сулыбын арттырып, сондай инсанлар яшавларын суьйикли тувган ерине, сайлап алган кесписине, ногай халкына багыслайдылар. Сондайлардынъ бириси – Сабират Казгерей кызы Абубекерова.

Сабират Абубекерова Ногай районынынъ Терекли-Мектеб авылында тувган. Оьзининъ энъ де уьйкен байлыгынынъ бириси деп ол ата-анасын санайды.
– Мен уьйде энъ де кишкей бала эдим, сога коьре мени ата-анам да, аьптем мен аданасым да айырып суьетаган эдилер. Мен – олтыргышка минип, конаклар алдында ятлав айтатаган балалардынъ саныннан. Анам мени оьскенде врач болып, ак халат кийип коьретаган эди. Онынъ сондай мырадын буьгуьнлерде меним увылым толтырып туры – ол медициналык тармагын сайлады. Мен болсам, атама усап, сахнады суьетаган эдим, – деп эскереди балалыгын Сабират.
Атасы Казгерей Бектемир увылы Абубекеров Кизляр каласында театрдынъ сахнасында, сонъында ногай халк театрында ойнаган. Анасы Эсенбийке Атабай кызы да йырламага суьетаган эди. Аьелде согыс йырларын йырлайтаган эдилер балалар ман косылып, сога коьре Сабират юрек телезуьви мен йыл сайын Енъуьв куьнин карсы алады, сол байрамды янына ювык эм аьзиз деп санайды.
Кыздынъ артистизм касиетин окытувшысы Сабират Эсманбет кызы Оракова сезеди эм окувшысы ман сол оьнерди оьрлендируьв уьстинде ислейди. Сабират Казгерей кызы аьлиги заманда баслапкы классларда окыйтаган замандагы оьзгеристи эсине алады. Районга адабиат аьрекетшилери – Расул Гамзатов, Кадрия, Бийке эм баска язувшылар келгенде, ол ортага шыгып ятлав айткан. Кишкей заманнан алып Сабират туьрли кружокларга баратаган эди. Окувды битирип, кеспи сайламага заман келгенде, Сабират ойланмай болмайды. Сол заманнынъ несили, солардынъ ишинде мен оьзим де бар, окытувшы болмага суьетаган эди. Сабират та бу кеспиди ярататаган эди, болса да окымага маданият институтына бармага токтасады. Сол затка оны атасы даьвлендиреди. Сонъында сондай сайлав эткенине бир куьн де оькинмеди Сабират. Мен ойлайман, Казгерей Бектемир увылы да кызын сахнада коьрип, юреги оьктемликке толгандыр. Сол тувыл ма ата-анага уьйкен наьсип. Буьгунлерде ата-анасы дуныядан кешип кетсе де (яткан ерлери ярык болсын), Сабират аьелдинъ энъ де кишкейи болып, юрегинде балалыктынъ аьр бир такыйкасын саклайды. Соьйлегенде, коьзлери куьнъиртленеди, коьзяска да толады, оны мен бек аьруьв анълайман, аьелде кишкей болган тыныш тувыл. Бизге, кишкейлерге, юреклерди авыртып, ясуьйкенлеримизди коьрге салмага туьседи. Не этерсинъ, сол да яшавдынъ бир кесеги болады.
Сабират Абубекерова Краснодар каласындагы патшалык маданият институтын уьстинликли битиреди эм авылга кайтады. Талаплы кызга Краснодарда ислеп кал деп айтадылар, болса да кызалак тувган шоьлине кайтады. Буьгуьнлерде шебер тилли, коьплеген сценарийлердинъ туьзуьвшиси, шаралардынъ юритуьвшиси Дагестан Республикасынынъ ат казанган маданият куллыкшысы Сабират Казгерей кызы Абубекерова разылык пан институттагы окытувшыларын эсине алады.
– Меним буьгуьнги уьстинликлерим, сахнага шыгып, халкым алдында соьйлеп, сахнада оьзимди юритип болувыма уьйкен уьлис меним преподавательлерим Виктор Самуилович Энтин, Людмила Николаевна Николаева косканлар. Олардынъ алдында мен басымды ийип, коьп савбол айтаман, – дейди ол.
Сабираттынъ яшавында коьп ийги аьдемлер расадылар. Ногай район комсомол райкомынынъ биринши секретари болып ислеген заманда яс кызга Низамидин Биарслан увылы Аджигайтаров коьп коьмек этти. Маданият тармагына келгенде, Сабиратка соьз коьмегин Нарбике Арслан кызы Муталлапова, Яхъя Таймасхан увылы Кудайбердиев эттилер, соьйтип янында, юрегинде оьнер ушкыны янып турган кызалак маданият тармагында йогарыга абытлап барды.
Орталык китапханалар тармагына Сабират Казгерей кызы 1990-ншы йылда келеди, ол окувшыларды аьжетсизлев боьлигин басшылайды. Сонъында орталык китапханалар орталыгын етекшилейди. Оьз насихатшысы, маслагатшысы деп Сабират Мархаба Аджигельди кызы Саллыбаевады айтады.
Мен: «Аьлиги заманда китап окыйтаганлар бар ма? Алдынгы эм аьлиги китапханалар баскаланама?» – деген соравларды бермей болмадым орталык китапханалар тармагынынъ етекшисине.
– Кашан да, мен куллыкка туьскен заманда баска эди аьллер, куьнде китапханага отыздан кем аьдем келмейтаган эди, оьзим де стеллажлардынъ ортасына тыгылып, китаплер дуныясына коьмилетаган эдим. Аьлиги заманда окувшылар баягыдай коьп тувыл, ама аьлиги заманда биз коьп шаралар озгарамыз. Эгер сол заманларда шараларда аьдемлер коьп болган болса, буьгуьнлерде биз, коьбисинше, кызыксынувларга коьре, аудитория йыйнаймыз. Бар сондай окувшыларымыз, ким онлаган йыллардан бери бизге келедилер, мектеб окувшылары да китаплер аладылар. Мен ойлайман, бир телефон да, бир компьютер де китапти авыстырып болмас, сога коьре китапханалар дайымларга деп шекленмеймен.
Бир неше йыллардынъ артында озгарган соьйлевимизде Сабират Казгерей кызы увылы акында айткан соьзлерин эсиме алып, Султан ман байланыслы мыратларынъ толдыма?» – деп сорадым.
– Султан Сургут каласында медициналык институтында окыйды, энесининъ мырады эди балалардынъ бирисин врач этип коьрмеге, ислегенин коьрмесе де, окувга туьскенин коьрди. Бала заманнан алып Султан мени мен сахнада юретаган эди, сога коьре кайсы ерде де шыгып соьйлесе де, адаламайды, оьзин юритип болады. Кайсы шарага аьзирленсем де, увылым ман маслагатласаман, бир тилге келмейтаган заманларымыз да болады, ама мен онынъ соьзине маьне беремен, – деп хабарлайды увылы акында Сабират. Сабират Казгерей кызы – наьсипли хатын. Мен бир ерде окыган соьзлерди эсиме аламан: «Кудай инсанга ата-анады ялгыз болмасын, аягына турсын деп береди, олар дуныядан тайган сонъ, Кудай ога саьбий береди, эсейгенде ялгыз болмасын деп. Сондай инсанлар наьсипли деп айтпага боламыз». Оьз ата-анасын юрегинде саклап турган кыскаяклы, аясына салып, увылын да саклайды. Сонда деп ойлайман уллы наьсип.
Китапханалар тармагында коьплеген йыллардан бери ислейтаган талаплы кыскаяклы Краснодар маданият институтында «режиссура» факультетинде алган билимин кулланады. Ол аьзирлеген аьр бир шара – айырым аьзирленген, оьнершилик пен салынган спектакль. Кеспи байрамларга багысланган концертлер, белгили аьдемлердинъ яратувшылык кешликлери, район мерекелери – бу шараларды Сабират Абубекерова юрегиннен аьр бир айтылган соьзин оьткерип, озгарады. Юрегине, янына якын байрамлар деп Енъуьв эм Ана куьнлерин санайды.
Тагы да бир тувган куьнин карсы алады Сабират Казгерей кызы Абубекерова. Онынъ яратувшылык эм яшав йолы оьзгерислерге толы. Халкы алдында эткен иси уьшин Сабират Казгерей кызы коьплеген Сый грамоталар ман, омырав белгилер мен, баргылар ман савгаланган. Тек оьз кеспи куллыгын этип калмай, ол ямагат яшавда да белсен катнасады, коьплеген йыллар Ногай район Хатын-кызлар советининъ председатели болып иследи, буьгуьнлерде Ногай районынынъ маданият куллыкшыларынынъ профсоюз организациясын етекшилейди.
Мени Сабират пан тек кеспи бойынша ислер байланыстырмайды, яшав йолларда да бирге юремиз. Кыйынлы куьнлерде бир-биримизге маслагатшы да, тирев де болмага туьседи. Мен ак юректен халкымыздынъ оьнерли кызына аьли де коьп бийикликлер, ден савлык, увылынынъ наьсибин коьрип, уныкларына суьйинип, ак тастар байлап, тоьрде олтырганын йорайман.
Г.Бекмуратова.
Суьвретте: С.Абубекерова.