Терекли-Мектеб авыл администрациясында янъыларда оьткен тоьгерек столда «О государственных пособиях гражданам, имеющих детей» деген 81-нши номерли Федераллык законы (19.05.1995й) ман каралган балалары бар гражданларга патшалык пособие тапшырылув бойынша соравлар каралды. Мунда «село Терекли-Мектеб» СП МО аькимбасы Зейдулла Аджибайрамов, Ногай районында Дагестан Республикасы бойынша Россиядынъ Пенсионлык фонд боьлигининъ етекшиси, район Йыйынынынъ депутаты Мадина Абдулалимова, Терекли-Мектеб авыл Йыйынынынъ депутатлары, Ногай район прокурорынынъ коьмекшиси Сталинбек Абдуллаев, «село Терекли-Мектеб» СП МО администрациясынынъ эм Ногай район Пенсионлык фондынынъ клиентлер службасынынъ куллыкшылары катнастылар.

Шарады ашаятып, Мадина Абдулалимова тезден Россия Пенсионлык фондында уьйкен туьрленислер болаягын белгиледи. Сонъ ол Ногай районынынъ яшавшыларын патшалык пособиелер алувдан тура кызыксындырган соравлары коьп болатаганын айтты. Сондай соравларга тоьгерек стол барысында Ногай районынынъ Пенсионлык фондынынъ клиентлер службасынынъ куллыкшылары яваплар бердилер.
Биринши соравды Зейдулла Аджибайрамов берди. Ол яшавшылар ман пособие алар уьшин берилген аьризе не шаклы заман ишинде каралатаганын билмеге суьйди. Онынъ соравына Ногай районынынъ Пенсионлык фондынынъ куллыкшысы Зульфира Ялмамбетова мундай явап берди:
– Пособиединъ туьрлисине коьре онынъ берилуьви акында карар аьризе алынганнан сонъ, 5-10 ис куьни ишинде шыгарылады. Соны ман, эгер Пенсионлык фондына организациядан керекли билдируьвлер келмесе яде пособие алмага аьризе берген аьдем баьри керекли кагытларын еткермеген болса, туьскен аьризе бойынша карар алынув 20 куьнге дейим созылмага болады. Зейдулла Курмановичтинъ 2-нши соравы балалы аьел пособиеди кайтип алмага болувы ман байланыслы эди.
– Пособие алмага гражданин оьзи суьйген кредит, почта байланыс организацияларын яде олардан баска организациясын сайламага болады.
Гражданин пособиеди алмага кредит организациясын сайлаган болса, акша онынъ счетына туьседи. Онынъ счетына карта шыгарылган болса, аьр ай эм аьр йыл берилетаган пособие туьсер уьшин онда «МИР» миллет тоьлев тармагынынъ тоьлев картасы болмага тийисли. Бир кере берилетаган пособие алувга сондай талаплав яйылмайды.
Эгер аьдем пособие алар уьшин почта байланыс организациясын сайлаган болса, акша ога уьйине аькелинип бериледи яде кассада тоьленеди. Терекли-Мектеб авыл Йыйынынынъ депутаты Махмуд Телемишевтинъ: «Эгер баладынъ анасы окув ошагында окыйтаган эм атасы ислейтаган болсалар, бала тувганда бир кере берилетаган пособие алар уьшин кайда аьризе язып беруьв керек?» деген соравына Ногай район Пенсионлык фондынынъ клиентлер службасынынъ куллыкшысы Айнара Кульчиева явап берди:
– Эгер ата-анадынъ биреви ислейтаган, баскасы аьрекет этпейтаган болса, бир кере берилетаган пособие ислейтаганынынъ куллыгыннан тоьленеди.
ПФР ерли органлары пособие береди, эгер баладынъ ата-анасынынъ биреви де ислемейтаган (службасын бардырмайтаган) яде экеви де очно окув ошагында окыйтаган болса.
Оьзининъ соравына Терекли-Мектеб авыл Йыйынынынъ председатели Адильхан Валиев явапты Ногай район Пенсионлык фондынынъ клиентлер службасынынъ куллыкшысы Мадина Эдильбаевадан алды:
– Элимиздинъ шет Сыртындагы калаларында яшайтаганларга, сол якларда аьрекет этуьви тоьлевлер оьлшемине себеплик этеди. Кыйын акына район коэффициентлери беркитилген районлар яшавшыларына, авыр климат аьллер мен байланыста балалары бар гражданларга пособие оьлшеми сол коэффициентлер мен белгиленеди.
Терекли-Мектеб авыл Йыйынынынъ депутаты Альберт Карагулов социаллык коршалав пособиеди толысынша бермеген болса, не этпеге керегин сорады. Ога Зульфира Ялмамбетова булай яваплады:
– Пенсионлык фондына оны билдируьв керек. Пенсионлык фонды социаллык коршалав органлары ман байланысар эм тоьлевлер йиберилуьвин тергер. Эгер 2021-нши йылда социаллык коршалав тоьлевлерди толысынша бермеген болса, онынъ калганын Пенсионлык фонды февраль айынынъ ишинде тоьлеп кутарар.
Терекли-Мектеб авыл Йыйынынынъ депутаты Асанбий Дельянов берген «Тоьлевлер алар уьшин МФЦ-га барып, аьризе язбага болама экен?» деген соравына Айнара Кульчиева булай деди:
– Бу куьнлерде Россия Федерациясынынъ 65 регионында МФЦ-га барып, тоьлевлер алмага кагытлар туьзбеге болады, ама МФЦ боьлигине барганша, занъ согып яде Интернет аркалы керек болган тоьлевлер алмага аьризе алынатаганын сорап билуьв керек.
«Село Терекли-Мектеб» СП МО администрациясынынъ куллыкшылары Вазир Аблезов эм Айсылув Суюндикова да оьз соравларын бердилер. Олардынъ бириси, эгер кишкей баласы бар аьдем куллыкка шыкса, ога балады караганы уьшин аьр ай сайын тоьленетаган пособие берилеме яде берилуьви токталама, экиншиси – ата-анасы экеви де 18 ясына толмаган болса, бала тувганда бир кере берилетаган пособиеди алмага аьризеди ким язып бермеге ыхтыяры бар экенин сорадылар. Олардынъ соравларына Мадина Эдильбаева явап берди:
– Балады караганы уьшин аьр ай сайын тоьленетаган пособие токталады, эгер оны алатаган аьдем куллыкка шыкса. Солай ок баладынъ ата-анасынынъ экеви де 18 ясына толмаган болса да, олар бала тувганда бир кере берилетаган пособиеди алмага аьризеди язбага боладылар. Анълатып айтканда, пособиеди алар уьшин аьризеди 14 ясыннан алып ясы етпеген инсан оьзи яде онынъ закон бойынша ваькили язбага болады. Бу куьнги тоьгерек стол барысында йыйылганлар тагы да мунавдай соравларга яваплар эситтилер:
– Январь айында Пенсионлык фонды ман акшалар йиберилген болса, сол акшалар кайсы ай уьшин болады экен? (январь айында Пенсионлык фонды январь айынынъ акшасын йибереди. Сонъында, баьри социаллык тоьлевлер озган ай уьшин берилген болады – олай деген, февраль айга акша март айында туьседи, март айы уьшин акша апрель айында туьседи эм соьйтип ай-ай сайын барады.)
– Эгер пособие алувшыдынъ борышлары болса (кредит, коммуналлык буйымлар уьшин эм сондай баскалар), социаллык пособиеден акша акалынмага болама? (Гражданиннинъ борышларын ябар ниетте пособиеден акша акалынып болмайды, неге десе Россия Федерациясынынъ законодательствосына келисли, социаллык пособие акалынып болмайтаган келимлер эсабына киредилер).
– Аьризе толтырганда, янъылыс йиберилген болса не этпеге керек? (сондай аьллер белгиленсе, ПФР территориаллык органы аьризе берген аьдемге пособие алув уьшин язган аьризесин яде баска кагытларын, дурыс этип толтырув уьшин, кайтарады. Кайтарганда, кайсы ерин туьзетпеге керегин билдиреди. Бу аьлде пособие берилмеге кереги акында карар алувдынъ заманы созылады, тек 5 куьннен артык заманга созылмага керек тувыл.)
– Эгер алдын тоьлевлер гражданиннинъ картасына туьсетаган болса, сонъ ол баска карта алса, калай болув керек? (йорык бойынша янъы карта шыгарылса, счеттынъ реквизитлары туьрленмей калады. Эгер реквизитлар туьрленген болса, онынъ акында яшайтаган ери бойынша ПФР клиентлер службасына билдирмеге тийисли).
– Бала тувганда бир кере берилетаган пособиеди алар уьшин аьризеди онынъ атасы язып калдырмага болама, эгер документ бойынша баладынъ ата-анасы айырылган болса? (эгер документ бойынша аьел бузылган болса, бала тувганда бир кере берилетаган пособие ата-анасынынъ бирисининъ кайсысы ман саьбий яшайды, сонынъ ислейтаган (яде службасын бардырган) еринде акша бериледи. Эгер бала яшайтаган ата-анасынынъ бириси ислемейтаган (службасын бардырмайтаган) болса, ога пособие ПФР органлары ман яшайтаган ери бойынша тоьленеди. Белгиленген пособие баладынъ ата-анасынынъ тек бирисине бериледи.
Шара тамамында Терекли-Мектеб авыл администрациясынынъ аькимбасы Зейдулла Аджибайрамов Ногай район Пенсионлык фондынынъ етекшиси Мадина Мусаевна Абдулалимовага эм сол фондынынъ клиентлер службасынынъ куллыкшыларына сондай пайдалы билдируьвлер уьшин оьз разылыгын айтты. Бу куьнги тоьгерек стол мундай сырада эм йорыкта озгарылган биринши йолыгыс эди. Сога карамастан, шара бек йылы аьлде, сорав беруьв эм явап алув аьлде оьтти.
Н.Кожаева.
Суьвретте: тоьгерек столдынъ барысында.