3-нши сентябрь – терроризм мен куьресуьвде макулласув куьни _____________
Аьр йыл сайын бизим Россия элимиз кырк кийик айынынъ уьшинши куьнинде терроризм мен куьресуьвде макулласув куьнин белгилейди.
Бу куьнди кырк кийик айдынъ баслапкы куьнлеринде белгилев де босына тувыл. Баьримиздинъ эсимизде Беслан каласында янъы окув йылдынъ басланувы ман 2004-нши йылда болган оьзгерис. 300-ден артык балалардынъ эм окытувшылардынъ, караклардынъ кара ислерине болып, янлары курманлык этилдилер. Бир куьнасиз аьдемлердинъ яшав оьмирлери кыскардылар, янлары маьлиеклерге айландылар…
Аьр йыл сайын бизим Ногай районымызда да бу куьн терроризмге карсы турувга багысланган шаралар озгарыладылар. Ерли уьлке танув музейи де бир йыл да бу оьзгериске багысланган шарасын озгармай калмайды. Бу йыл да Кадрия атындагы орта мектебининъ 10-ншы класс окувшыларына орталык китапхана ман музей куллыкшылары биргелесип, йигитлик дерисин озгардылар. Бу дерис буьгуьн Дагестан Республикасынынъ тарихинде ыз калдырган, каарлы 1999-ншы йылда болып озган оьзгерислерге багысланып озгарылды. Деристе сол оьзгерислердинъ кайнаган ерлеринде болган, баьри затларды коьзи мен коьрген, коьргенин савлай Россия элине баспа органлар аркалы билдирип турган ердесимиз Эльмира Юнус кызы Кожаева сыйлы конак эди. Ол йыйылганларга оьзининъ эскеруьвлерин айтты. Аьр бир соьзи акыйкат, аьр бир соьз юрек туьбиннен алып айтылганы сезилмей болмады. Оьзи хабарлай келип, коьзясларын да суьртип алды, оны тынълаган балалар ишинде де коьмекейлери толып, эситкенлери юреклерине тийгенлери де коьриндилер. Элбетте, солардай балалар 1999-ншы йылда республикамызда болган оьзгерислерде болганлар, куьн коьрмей оьлгенлер де бар.
– Кайдай кыйын куьнлер эди. Малдай сойылган аьскершилерди де, атылган уьйдинъ астында калган янъы тувган балады да, соларды колы ман кармап, кумды авдарып излеген аталарды да коьргемен. Сиз, баларым, биревинъиз де сондай затты коьр-менъиз, сондай аьлде болмас уьшин, тек окымага сизинъ аян борышынъыз болады, билимли аьдем сол караклардынъ санына да кирмес, яманларга да алданмас, – деди Эльмира Юнус кызы Кожаева.
Ол тагы да 1999-ншы йылда болган оьзгерислер акында заьлимдей хабарлады.
Деристинъ барысында музей етекшиси Каирбек Бальгишиев те сол йылларда бизим Ногай районымыз да кайтип аьзирлик коьргенлери акында хабарлап, балаларга эситтирди. Эгер районымызга да караклар шапкынлык эткен болса, олар да явга карсы шыкпага аьзир эдилер. Аьр бир авылга бир неше атылув алатлар берилген эди, оларга карсы турув штабы да аьрекет эткен. Сол штабтынъ етекшисининъ орынбасары Каирбек Бальгишиев болган.
Сол оьзгерислер акында айтылганда шаркка сувыклык энеди, коьзлери мен коьргенлер эскеруьвлери мен боьлискенде, мунда болган затлар Уллы Аталык согысында болганлардан да куьшли деген ойларга каласынъ. Уллы Аталык согысында ким яв экенин билетаган эдилер, а мунда болса, туьнегуьнги ахырет досынъ, буьгуьн сага карап мылтыгын тиремеге болатаган эди…
Ерли уьлке танув музейинде болган деристи китапхана куллыкшысы Арина Якубова ашты эм юритти. Дерис бек пайдалы эм маьнели эди.
Г.Сагиндикова.
Суьвретте: деристен сонъ.
