Навруз айынынъ 11-нши куьнинде Ногай район администрациясында Дагестан Республикасынынъ Оькиметининъ ваькиллерининъ район активи мен йолыгысы болып оьтти.

Бу шарада республика министрлер кабинетининъ етекшисининъ орынбасарынынъ куллыгын юритуьвши Абдулмуслим Абдулмуслимов, ДР Аькимбасынынъ эм Оькиметининъ администрациясынынъ етекшисининъ орынбасары Арслан Сайпуллаев, ДР Авыл хозяйство эм тамак-азык министрининъ биринши орынбасары Шарип Шарипов, «Управление отгонного животноводства» ДР ГБУ директоры Наби Абдулгамидов эм баскалар, Ногай район администрациясынынъ аькимбасы Мухтарбий Аджеков, район активи, коьлем информация амалларынынъ ваькиллери катнастылар.  Йолыгыста республикадынъ Сырт зонасынынъ, сонынъ эсабында Ногай районынынъ бас социал-экономикалык маьселелери ойласылды. Вице-премьердинъ куллыгын юритуьвши Абдулмуслим Абдулмуслимов республика Оькиметининъ сондай делегациясы Ногай районына Дагестан Аькимбасынынъ кесек заманга куллыгын юритуьвши Сергей Меликовтынъ эм регион Оькиметининъ Председателининъ тапшырувы ман келгенин билдирди. Ол оьзи республикадынъ аграрлык тармагынынъ уьйкен кесеги болатаган Ногай районын айырым кепте сыйлайтаганын белгиледи. Онынъ айтувы ман, совет йылларында район ериндеги «Червленные Буруны» оькимет заводында айтылган «Грозненский меринос» йибек юнли тукымлы койлар шыгарылган эм сол койлар тек Дагестаннынъ тувыл, сав элимиздинъ оьктемлиги болган. ДР Оькиметининъ Председателининъ орынбасарынынъ куллыгын юритуьвши «Ногай районынынъ оьрленуьвине уьйкен маьне берилмеге тийисли», – деди.
Оьзининъ соьзинде Абдулмуслим Абдулмуслимов регионнынъ аграрлык тармагы бойынша оьткен 2020-ншы йылдынъ ис сырагылары ман йыйылганларды кыскаша таныстырды.

Вице-премьердинъ куллыгын юритуьвши солай ок янъыларда РФ Федерация Советинде болып оьткен Дагестан куьнлери акында хабарлады. «Мен сонда республикадынъ аграрлык тармагы атыннан шыгып соьйледим эм оьз докладымда авыл хозяйствосын оьрлентуьвдинъ айлак та маьнели деген соравларын айтып белгиледим. Сол куьн бизим маьселелеримиздинъ яклары ман да федераллык власть етекшилери толы кебинде макул болдылар. Биз сонда ал деп мелиорация соравларын коьтердик», – деп билдирди Абдулмуслимов.
Муннан сонъ регион Оькиметининъ Председателининъ орынбасарынынъ куллыгын юритуьвши республикадынъ Сырт зонасындагы Кизляр отлакларынынъ, сонынъ эсабында Ногай районынынъ бек оьткир туратаган маьселеси – ерлердинъ кумланув маьселесинде айырым токталды. Бу республикадынъ коьшимли малшылык отлаклары болып саналатаган ерлер ызгы заманларда кум-такырга айланып барады. Сол оьткир маьселе солай ок РФ Федерация Советиндеги Аграрлык-азык политикасы эм табиатты кулланув бойынша комитетининъ йыйынында да коьтерилген. Бу маьселе де федераллык орталыгы ман колтыкланган эм соны шешуьв ягыннан РФ Оькимети оьлшеминде карар алынган.
Абдулмуслимов ерлердинъ кумланув маьселеси бойынша карарлардынъ яшавга шыгарылувы коьп ягыннан Ногай районынынъ ерлеринде озгарылаягын белгиледи. Онынъ айтувы ман, тек быйыл агро эм фитомелиоративлик куллыкларын яшавга шыгарув уьшин федераллык бюджетиннен 206 миллион маьнет эм республикалык бюджетиннен 100 миллионнан артык маьнет акша шыгарылмага каралады.
«РФ Оькиметининъ карарына коьре коьшимли малшылык ерлерин тергев бойынша орталык туьзилген. Мунда аьлимлер келееклер, туьзилген аьллерди еринде тергееклер. Соны ман бирге бизим республикада да бир неше проектлер яшавга шыгарылып басланаяк. Биз Мухтарбий Аджеков пан бирге Ногай районы бойынша белгилеген пунктларды да аьзир эткенмиз. Солардынъ сырасына район еринде алдынгы ЛМС, МЖС предприятиелерине усаган организацияларын ашув, ерли питомникти кайтадан тургызув, артезианлар казув, фитомелиоративли ислерди оьткеруьв эм баска куллыклар каралаяк.
Экиншилей, биз язда мунда койларды багып калдырув ман белсенли куьрес юритеекпиз. Солай ок коьшимли малшылык отлакларында да, Ногай районында да койлар эм туварлар санларын ер оьлшемине коьре нормага келтируьв керегеди. Ерлер тыншаймага тарык», – деп белгиледи Абдулмуслим Абдулмуслимов.

Вице-премьердинъ куллыгын юритуьвши Кизляр отлакларындагы ерлерде агромелиоративли эм фитомелиоративли ислерин яшавга шыгарув уьшин шаралар да, акша карыжлары да бир неше кере артык болаягын билдирди. Оьзининъ соьзин республика министрлер кабинетининъ етекшисининъ орынбасарынынъ куллыгын юритуьвши: «Аьллер, йолдаслар, бек авыр, эгер биз бу ислерге тезден урынмасак, оннан сонъ бизге сол затты балаларымыз кеширмес. Баьри исти де оьзимизден, оьз уьйимизден, азбарымыздан, орамымыздан, авылымыздан, оьз ерлеримизден басламага борышлымыз», – деп битирди.
Оннан сонъ соьзди ДР Аькимбасынынъ эм Оькиметининъ администрациясынынъ етекшисининъ орынбасары Арслан Сайпуллаев алды.
– Биз буьгуьн район аькимбасы оьзининъ шакырувында белгилеген маьселелерди ойласпага деп келгенмиз. Бу маьселелердинъ баьриси де республика Аькимбасынынъ кесек заманга куллыгын юритуьвши Сергей Меликов пан тергевге алынган. Соларды ойласув эм сол маьселелер бойынша тийисли карарлар кабыл этуьв уьшин яшавшылардынъ анъламлыгы эм соларды колтыклавы керегеди, – деп белгиледи ол.
Арслан Сайпуллаев йыйылганларга район ериндеги эки авылды газификациялав уьшин республикалык бюджетинде: Куьнбатар авылы бойынша 28 шакырымга 86,5 миллион маьнет эм Бораншы авылы бойынша 6,5 шакырымга 21,8 миллион маьнет акша карыжлары белгиленгенин билдирди.
– Уйгынлав шаралары тамамланаятыр, счетлар ашылып туры, коькек айынынъ басында подрядчикти айырув уьшин конкурс белгиленеек. Куллыклар тамбыз айынынъ басында басланаяклар.
Экинши бас сорав – артезианлар казув соравы. Быйылга артезианлар Карагас, Эдиге эм Орта-Тоьбе авылларында казылмага каралады. Солай ок Кумлы эм Батыр-Мурза авылларында 100 орынлы, Шумлеликте 200 орынлы мектеб меканларын курув ислери планга киргистилген. Бу мектеб меканлары келеяткан йылдынъ ызында кулланувга берилмеге каралады. Терекли-Мектеб авылында, физкультура-савландырув комплекси эм 500 орынлы мектеб меканлары курылмага деп белгиленген. Йылдынъ ызына дейим, эгер бу объектлер экспертизады оьтсе, солардынъ курылысын келеек йылда ок басламага болады, – деди Арслан Сайпуллаев.
ДР Аькимбасынынъ эм Оькиметининъ администрациясынынъ етекшисининъ орынбасары, солай ок авыл ерлеринде ФАП-лар, «Ногайпром» индустриаллык паркынынъ курылысы акында билдируьв этти.
Йолыгыста кадрлар соравы да коьтерилди. Республика министерстволарына эм ведомстволарына ногай халкынынъ ваькиллерин де куллыкка алув кереги акында кенъес этилинди. Арслан Сайпуллаев, эгер патшалык куллыгында ислеп болаяк билимли специалистлер бар болса, олардынъ кандидатуралары ойласылып каралаягын билдирди.
Районды оьрлентуьв бойынша туьрли кенъеслери эм ойлары ман район администрациясынынъ Ямагат палатасынынъ председатели Эльмурза Саитов, район Ясуьйкенлер советининъ председатели Рашид Мурзагишиев, район Хатын-кызлар советининъ председатели Асият Манкаева, Терекли-Мектеб авыл мектеблерининъ директорлары Курасхан Ярикбаева эм Альфия Акимова, район йыйынынынъ депутаты Рустам Адильгереев, авыл администрацияларынынъ аькимбаслары боьлистилер.
Йолыгыстан сонъ, конаклар меканына 110 йылга ювык заман болган Кадрия атындагы мектебин, ярастырувды талаплайтаган алдынгы райкомнынъ меканын барып коьрдилер.
Болып оьткен йолыгыстынъ тамамы бойынша Ногай район етекшиси Мухтарбий Аджеков сонынъ барысында районнынъ энъ де авыр социал-экономикалык маьселелери коьтерилгенин, республика Оькимети ягыннан сол соравларды шешуьвде анъламлык барлыгын белгиледи. Дурысы сол, авыл ерлеринде мектеб меканларынынъ курылысы, авылларды газификациялав, меканларды ярастырув ислери яшавга аян шыгарылаяклар.
М.Ханов, Г.Бекмуратова.
Суьвретлерде: ерли музейде; конаклар Кадрия атындагы орта мектебте.