«Илмиде ашык кенъ йол йок, арув-талувдан коркпай, сонынъ таслы сокпаклары ман алдыга ымтылган аьдем, тек сонынъ яркыраган бийикликлерине етисер»,– деген айтувлы Карл Маркс. Сол соьзлер мен Дагестан Республикасынынъ ат казанган окытувшысы, педагогикалык исининъ устасы, йогары категориялы окытувшы Залимхан Юсупович Аджигельдиев бала заманында танысып, уьйкен эс эткен эм студент йылларында яде ислеген йылларында болсын, оларды эсинде саклап, уьстинликке етисуьв йолы ман абытлаган.
Залимхан Аджигельдиев Нариман авылындагы мектебти уьстинликли тамамлап, Махачкалада Дагестан патшалык педагогикалык институтынынъ физика-математикалык боьлигинде окыган. Сол узак интернетсиз, аьлиги заманнынъ коьп онъайлы затлары болмаган йылларды Залимхан Юсупович йылы эскереди: «Кайдай окытувшылар бизге билим бердилер! Олардынъ маслагаты, соьзлери кайдай пайдалы. Студент йылларымыздагы татымлыкты да белгилемей болмайман. Меним алты досым бар эди, етевимиз де туьрли миллет, ама дайым бирге эдик. Аьлиге дейим де бир-биримиз бен катнасамыз. Сол заманлар биз, студентлер, курылыс отрядынынъ катнасувшылары эдик. Окувымыздан бос заман ислегенмиз. Куллыктан бирев де коркпаган, кене де сол бирге ислев коьп ийги касиетлер тербиялайтаган болган».
Балаларга билим беруьв эм тербиялав ман байланыслы ис аьрекетин Залимхан Юсупович Батыр-Мурза авыл мектебинде етекшидинъ орынбасары болып баслаган. Окытувшылар аз болган себептен, бир йыл Кумлы авылында да яс окытувшыга ислемеге туьседи. Сонъ Залимхан Юсупович Куьнбатар авылында математика сабагынынъ окытувшысы болып 46 йыл узагына ислейди, мине эндиги тийисли тыншаювга шыкпага да шак етти. Залимхан Юсупович Куьнбатар авылындагы мектебте етекшидинъ орынбасары да болган, бир неше йыл узагына мектеб директоры да болып ислеген. Сол йыллар кеспи усталыгын оьстируьв курсларын озган заманда, Залимхан Аджигельдиев Орджоникидзе каласындагы бир мектебте бек аьруьв ярастырылган баслангыш классларда иске уьйретуьв сабагынынъ кабинетин коьреди эм сондай этип оьзи ислеген мектебте де баслангыш классларда иске уьйретуьв кабинетин аьзирлейди. Сондай курылган кабинет сол йыллар республикамыздынъ бас каласындагы мектеблерде де болмаган экен.
Оьмирдинъ яртысын педагогикалык исине багыслаган аьдемнинъ акында ис йолдаслары бек ийги соьзлер айтадылар. Куьнбатар авылынынъ директоры Тамара Бариева окытувшысы Залимхан Юсуповичтинъ акында булай дейди: «Залимхан Юсупович – окытувшылардынъ окытувшысы, оьз кесписининъ устасы, зейинли педагог, исине янын берип ислейтаган куллыкшы. Эсап сабагын баьри окувшылар да тыныш анъламайдылар, оларда математикага кызыксынув оны беруьв методикасына, окув исининъ дурыс туьзилуьвине бойсынады. Залимхан Юсупович савлай дерис бойынша балаларда кызыксынув отын соьндирмей, керекли заман, тийисли кепте олардынъ исининъ авырлыгынынъ оьлшемин енъил этип те болады». Коьп йыллар бирге ислеген ис йолдаслары Юмазият Муллаева эм Вайдат Янполова онынъ тек кеспи усталыгын тувыл, ама ийги касиетлерин де белгилейдилер, оны дайым коьмекке аьзир, кимди де анълап билген, танъ, яваплы аьдем дейдилер.
Залимхан Аджигельдиевтинъ йолын коьп окувшылары алып, окытувшы болганлар, айтпага : С.Савкатова, С.Байрашева, А.Межитов, Г.Казалиева эм баскалар. Коьп баска окувшылары инженерлер, экономистлер, врачлар болганлар, олардынъ кайсысы да оьз ислерин яваплы толтырадылар. Окытувшылары оларга тек берк билим берип калмаган, ийги касиетлерди де оларда тербиялаган. Залимхан Юсуповичтинъ окувшысы Джамаладин Кумаров Дагестан патшалык педагогикалык университетининъ физика-математикалык боьлигин кызыл дипломга окып битирген, ол университеттинъ 3-нши курсында окыган йылда Каспий касындагы патшалыклардынъ Халклар ара Олимпиадасынынъ енъуьвшиси болган. Солай ок окувшылары Эльвира Межитова эм Наида Изеева «Авангард» Регионлар ара физика-математикалык олимпиадасынынъ дипломлары ман савгаланганлар.
Педагогикалык исининъ устасыннан мен онынъ ис уьстинлигининъ сырын эм яс окытувшыларга кайдай маслагат этпеге болаягын сорадым.
«Математика дерисининъ окытувшысынынъ коьнъилинде бир аз сама поэзия сезими болмаса, ол дерисин ийгилендируьвге етиспес»,– деген К. Вейерштрасс. Мен онынъ соьзлерин эсимде саклайман эм куллыгымда да кулланаман. Яс окытувшыларга дайым, арымай-ялкпай оьзининъ билимлендируьвининъ уьстинде ислемеге шакыраман. Аьли коьп амаллар бар, интернет аркалы, коьп керексинген материал, билдируьв яде кызыксындырган соравга явап болсын, таппага болады», – деген ясуьйкен соьзин айтады окытувшы.
Мага да Залимхан Юсуповичтинъ ятлав окыганын тынъламага амал болды. Район орталык китапханасынынъ куллыкшылары халкымыздынъ зейинли шаири Гамзат Аджигельдиевтинъ 70 йыллык мерекесине багысланган шарада Залимхан Аджигельдиев агасы язган ятлавларды окыды. Савлай йыйылганлар оны тынып тынъладылар, олар шыгармада болган ислерге бир кесек заманга коьшкендей болып сезилдилер. Онынъ кызыклы хабарлавы, ятлав окувы, соны ман бирге сезимли танълыгы мени бек сукландырды. Залимхан Юсупович пен таныс болганлар,бирге ислегенлер эм билим алганлар бек наьсипли аьдемлер деп ойлайман. Ол оьзиндеги ийгиди, йогары коьнъилди баскаларга да аямай берип болады.
Залимхан Аджигельдиев хатыны Сепархан ман уьш бала оьстирген. Увыллары Фазиль аьли Москвада ислейди, Джалиль Терекли-Мектебте Ногай районы бойынша Россия МВД боьлигинде куллык этеди, кызлары Джамиля– ана тилининъ эм адабиатынынъ окытувшысы. Уныклары болса Залимхан эм Сепархан Аджигельдиевлердинъ куьезине куьез косып суьйиндиредилер.
Н.Кожаева.
Суьвретте: З.Аджигельдиев.
