2019-ншы йылдынъ ызгы айларыннан алып, уьстимиздеги йылдынъ буьгуьнги куьнлерине дейим савдуныя ман яйылып баратаган коронавируслы мараз оьз зыянын келтирип келеди. Не шаклы оьмирлер кыскардылар. Бу маразды не мен тенълестирмеге болады экен деген соравды оьзиме коьп кере беремен.
Согыслар ман, урыслар ман тенълестирип болмайман, атысув да, явласув да коьринмейди. Турган бир ядерлы согыс… Куьннен-куьнге, сав дуныя бойынша, юзлеген, мынълаган аьдемлердинъ яшав оьмирлерин кыскартады. Баслапкы куьнлерде, бу мараз тувра коьзиме «караганша», ынанмай да турдым, терис соьзлер де соьйлеген ерлеримиз де болды. Тек авырыганларды, солардынъ яшав оьмирин саклар уьшин куьш салган медицина куллыкшыларын коьргенде, басымнан да оьткенде, кайтип ынанмайсынъ. Буьгуьнлерде сол кавыфлы мараз бан куьресуьв юритетаган медициналык куллыкшыларды коьргенде, олардынъ этетаган куллыкларына карап, элбетте, сукланасынъ. Эл мен, савлай дуныя ман яйылган коронавируслы маразы бизим уьйкен болмаган Ногай районымызга да етпей калмады, мыйларынынъ терилерин суьртпеге амал таппай ис аьрекетлерин бардырдылар бизим медицина куллыкшыларымыз да. Солардынъ араларында «кызыл зонада» болмаган куллыкшыды сийрек йолыгасынъ, аьр бириси коронавируслы авырув ман зарарланган аьдемлер мен йолыктылар, колларыннан келген коьмегин де эттилер. Бизим Ногай районымыздынъ яшавшыларына да бу авырув уьйкен зыянын келтирмей кетпеди, баска ерлер мен, узак кетпей, оьзимиздинъ республикамызды алып карасак та, йойымлар ша айлак коьп болмады, ама бизим аз санлы миллетимизге, сол сан да, аз тувыл.
«Кызыл зонага» кируьв уьшин уьйкен йолды оьтпеге керек болады. Медициналык куллыкшылар анасыннан тувгандай аьлге келип, кайтадан басыннан аягынынъ ушына дейим ябылган кийимди киймеге керек болады, ама бир ерлерде сондай кийим де зарарланувдан сакламайтаган аьллер де болдылар. Туьрли эмлев учреждениелеринде сол кийимге туьрли атлар берилдилер, айтпага, бир ерде «тайвек», баска ерде – чумага карсы эм сондай баскалар. Сол кийимлерди де баьри медицина куллыкшылары да онълап кийип болмаганлар да растылар. Сол кийимди кайтип кийсе де, кийгеннен сонъ, сол медицина куллыкшысы оьз аьрекетин басламага аьзир деп саналады.
Ямагаттынъ яшав оьмирине кавыфлык тувган шакларда оьз коьмегин этпеге аьзир Ногай районымыздынъ поликлиникасындагы терапиялык кабинетлерининъ медсестралары Авархан Анварбековна Халилова, Джамиля Абейдуллаевна Манкаева эм Наталья Валерьевна Яхьяева. Олар бириншилердинъ бириншилери болып, авырувлыларды йолыгадылар. Баьримизге де белгили, авырсынган аьдем больницага, айлак бир озып кетпесе, келмейди, ол баслап поликлиникага барады.
– Биринши коронавируслы авырувлы аьдемди курал айынынъ баслапкы куьнлеринде аянлаганмыз, – дейди Джамиля Манкаева.
Бу авырув медицина куллыкшыларына да янъылык эди.
– Буьгуьнлерде арымай-талмай профилактикалык исти юритемиз, коронавируслы авырувлыларга барып, экинши, уьшинши анализлерди аламыз. Оларга авырувды яйылдырмас уьшин кайдай шараларды тутпага керегин анълатамыз, – дейди сулыплы, 35 йылга ювык ис аьрекетин бардырып келетаган Авархан Анварбек кызы Халилова.
– Аьдемлердинъ бу мараз бан зарарланганы бизге де ийгилик аькелмейди,сол зарарланганлар ишинде оьзимиздинъ медициналык куллыкшыларымыз да болдылар,ювыкларымыз, оьзек те, бар. Аьдемлердинъ ден савлыклары – бизим де исимиздинъ тамамы. Аьр бир уьйге ис борышымыз бан кирсек, тазалыкты тутпага маслагатымызды беремиз. Бу коронавируслы мараз бек кавыфлы, сога коьре, таза ава ман тыныс коьп алмага керек болады, – дейди Наталья Яхьяева.
Буьгуьнлерде бир ис борышты толтыратаган медицина куллыкшыларынынъ аьр бирисининъ бактысы да, бу ис орынга келуьви де баска. Аьр бириси бир ерде ис аьрекетин баслаган. Айтпага, Наталья бу кеспиди анасынынъ ызын ызлап сайлаган болса, Джамиля юрек шакырувы ман бу кеспиге келген.
Авархан Халилова 20 йыл узагында балалар бавында медициналык куллыкшысынынъ ис аьрекетин толтырып келди.
– Балалар ман ислевди уьйкенлер мен тенълестируьв кыйын. Кайсы ери авырыйтаганын айтып болмайтаган балалар да расадылар. Олар ман ойнай келе эмлевди юритесинъ, олар авырыса, янынъды салар ер де таппайтаган заманлар боладылар, уьйкенлер мен бираз енъил, тек аьлиги кыйынлы заманларда баьри уьшин де бирдей янынъ авырыйды, – дейди Авархан-абай.
Сулыплы куллыкшыдан калмай оьзлерининъ белсенли аьрекетин бардырадылар Джамиля Манкаева ман Наталья Яхьяева. Олар да уьй-уьй мен юрип,анълатув ислер этедилер, баьри ерлерин каплаган кийимлерди кийип, уьйлеринде эмлев алатаган зарарлы мараз бан авырыйтаганларга да барадылар.
Буьгуьнлерде медицина куллышыларынынъ аьрекетлери тынышлардан тувыл, болса да, олар – алды сыраларда. Оьзлери де колларын силтеп, кыйынлы болган аьрекетти тасламайдылар, авырувлылардынъ да коьнъиллерин коьтермеге шалысадылар.
Г.Сагиндикова.
Суьвретлерде: медицина куллыкшылары ис борышларын толтырувда.
