Дослыгымызга отыз йыл

 Ногай халкынынъ уллы шаирлерининъ бириси Анвар-Бек Оьтей увылы Култаев пен мен отыз йыдан бери таныс боламан. Сол шаклы йыллар ишинде оны тек ийги яктан билдим. Меним оны ман биринши кере расувым 1990-ншы йылда болды. Биз экевимиз Дагестан Республикасынынъ Язувшылар союзынынъ меканында растык. Оны ман бир кере хабарласканлай ок, мен Анвар-Бек Оьтей увылы Култаевти оьз халкын бек суьетаган аьдем экенин анъладым.

  Орыс шаири Некрасов айтканлай, «Сен шаир болмай коймага да боласынъ, тек аьдем болмага керексинъ». Ол шынты аьдем. Тек мени мен тувыл, аьр бир катнаскан аьдем Анвар-Бектинъ аьдемшилиги, алаллыгы акында айтпай болмас. Ол кайсы катнаскан аьдеми мен де ийги болмага шалысады. Оьзи де коьп аьдемлер мен таныс. Айтпага, орыс язувшылары Леонид Леонов пан, Евгений Евтушенко ман, кыргыз шаири Чингиз Айтматов пан, балкар Кайсын Кулиев пен, калмык Давид Кугультинов пан, карашай Халимат Байрамукова ман, чуваш Мустай Карим эм сондай баска белгили язувшылар эм шаирлер мен оьзи таныс болган. Анвар -Бек Оьтей увылы оьзи олар ман йолыгыскан эм оьз ойлары ман да боьлискен, олардынъ маслагатларын да эс берип тынълаган аьдем. Аьлиги заманларда бизим савлай Дагестан Республикамызда сондай белгили аьдемлер мен таныс аьдемлер бек аз болады, дурысын айтсак, йокка да эсап.
  Ногай миллетли шаир АнварБек Култаевтинъ дагестанлы шаирлер Юсуп Хаппалаев пен, Ахмед-Хан Абубакар ман, Магомед Гамидов пан, Юсуф Базутаев пен, Жамидин мен, Байрам Салимов пан, Марина Ахмедова ман катнасы бек ийги болган эм болады. Меним кумык халкымнынъ шаирлери мен язувшылары Анвар Аджиев пен, Аткай ман, Шарип Альбериев пен, Магомед Атабаев пен кашан да алал дослык туткан. Оларды оьзининъ ювык аьдемлериндей коьрген. Аьдемди оьзинъдей этип билуьв тыныш тувыл. Арада бир оьз яшавымыз акында ойланып карасак та, сейирге калмага боламыз, мен мундай ерде оьзимди мунавдай этип юритиптим, сол зат меним касиетиме келисли де тувыл деп ойлап та йиберетаган ерлеримиз де болады. Болса да, мен Анвар-Бекти аьруьв таныйман деп айтпага боламан. Мен оны ман бир боьлмеде олтыраман, экевимиз бирге куллык этемиз. Мен оны ман, ол мени мен боьлисип турамыз. Онынъ аьдемшилиги акында коьп айтып не этейим, оны таныган аьдемлер баьриси де, бир тавыстан – ийги аьдем деп айтар эди.
  Ол оьз миллетин кимге де танытпага суьеди. Онынъ язганлары он доьрт туьрли тиллерге коьширилген. Оьзи де баска миллетли шаирлердинъ, язувшылардынъ асарларын оьзининъ тилине коьширип, оларды да оьз миллетине ювык этпеге коьп куьш салады.
  Мен ногай халкынынъ белгили шаири эм язувшысы АнварБек Култаев пен Дагестан Республикасынынъ коьп районларында, авылларында ис борышларымызга коьре, болганмыз, кайсы ерде болсак та, ол оьзин тынълатып болатаган аьдем. Йыйылган аьдемлер мен де тез аьрекетте, олар кайдай аьдемлер болсалар да: интеллигент, кара куллыкты этуьвши, Анвар-Бек тил табады.
  2000-ншы йылда АнварБекке уьйкен яваплы ис аьрекет тапшырылды. Расул Гамзатовтынъ буйырыгы ман ол ДР Язувшылар союзынынъ ногай боьлигининъ секретари этилинип беркитилди. Мине соннан бери отыз йыл оьтип барады. Ол оьзине сенилген ис аьрекетти намыслы толтырып келеди. Онынъ этетаган исине коьре, биз оны шынты патриот экенин коьремиз. Мереке. Аьр бир аьдем эсап беретаган шак. Онынъ мерекеси ювыклап келгенде, мен онынъ китаплерин тагы да бир актараман. Оьзиме бек яраган ятлавларын кайта-кайта окып шыгаман. Мине сонынъ биреви:
«Кумык туьзлик – ол ногай туьзлик,
Бар Гамзат, бар Казак.
Эл таныган соьзлери – ок,
Бал эм дарман болаяк!
Кумык туьзлик пен ногай туьзлик,
Эки авыз, тек бир соьз.
Кудай суьйип яраткан –
Сав Дагестан коьз салган!
  Онынъ 80 йыллык мерекесин белгилеймиз, эткен ислери акында айтамыз. Бу ерде эр аьдемнинъ яшавы уьстинликлерге мол болса, сонда онынъ ян йолдасынынъ да уьлиси болмай болмас. Анвар-Бек Култаевтинъ янында йолдасы Стамбулхан Якуб кызы дайым да болган. Ол кайсы ерде де оны колтыклап, оьзининъ ярдамын этип турады. Стамбулхан да яратувшылык пан каьр шегип келеди. Ол болса, ногай тилинде баспаланатаган «Лашын» журналынынъ редакторы болып коьп йыллар ислейди, ДР ат казанган маданият куллыкшысы да болады.
  Култаевлер уьш увылды тербиялап-оьстирдилер. Аьли олар оьз аьеллерин курып, балалы-шагалы болып яшайдылар. Ата-анасына тек конак болып келедилер.
  Аьли мен ис йолдасым Анвар-Бек Култаевти ак юректен мерекеси мен кутлайман. АнварБектей аьдемлер коьп болса, ийги болар эди. Ога аьли де узак оьмирди, оьткир калеми астыннан шыккан коьп асарлары болганын йорайман.
  Биз сени, Анвар-Бек, бек суьемиз эм оьрметлеймиз. Буьгуьнги абырайынъ тек артсын.
               Шейит-Ханум Алишева, Дагестан Республикасынынъ халк шаири.
       Суьвретте: А.Култаев. (Суьврет аьел архивиннен, алынган 1967-нши йылда).