Окытувшы, онынъ кесписиннен ийги йок болып коьринеди, ол – балаларга билимлер дуныясына йол ашувшы, яман ман яхшыды айырып коьрсетуьвши, ол – дуныя ман таныстырувшы. Онынъ баладынъ яшавында орыны бек уьйкен, тек соны биз айлак кеш анълаймыз. Оьтирик айтпага керек тувыл, арада окытувшыдынъ бизим оьрленуьвимиз уьшин салган кыйынын эш те этип койганды да коьргенмиз. Тек аьли соьз онынъ акында тувыл.

Янъы окув йылы, тагы суьйикли окытувшылар ман, класс йолдаслар ман, мектебимиз бен йолыгысымыз. Бу окув йылды да янъы куьш пен, сенимлер мен, мырадлар ман йолыктык.
Биринши класска баратаган балаларга биринши окытувшы, билимлер дуныясына капыды ашып, аьдемлер катнастынъ баалыгын анълатаяк эм яс несилди тербиялап баслаяк.
Окытувшы… Оьзим кишкей заманларда коьп кере окытувшы болып ойнайтаган эдим, оьзимнен кишкейлерди, тек оьзимнинъ синълимди тувыл, савлай орамнынъ балаларын олтыртып, дерислер де беретаган эдим, тактада турув, колга бор алып, бир затлар язув, кагытка оларга белги беруьв бир аьлемет кызыклы болып коьринетаган эди, ама коьп йыллардан сонъ, окытувшыдынъ иси енъиллерден тувыл экенин анъладым. Окытувшыдынъ иси бек яваплы, тек кеспи алдында тувыл, ямагат алдында.
Сол бек яваплы исти отыз йылдан артык бардырып келеди Кадрия атындагы орта мектебининъ орыс тил эм адабиат окытувшысы Эльмира Енали кызы Аубекерова.
Эльмира Енали кызы Ногай районымыздынъ Червленные Буруны авылында тувып-оьскен. Оьзининъ билдируьви мен, буьгуьнги кеспиди сайлавда ога атасы Енали себеплик эткен. Ол, заманында айтылган племзаводында зоотехник ис аьрекетин бардыра турып, бек коьп китаплер окыйтаган эм соларды келбаклап, балаларына хабарлайтаган болган.
– Меним атам, оьзи де мектебте ийги окыган окувшылардынъ бириси болып, аз билим алмаган, онынъ хабарлавлары бек кызыклы болатаган эди. Ушынын айтсак, ол хабарлаганнан сонъ, шыгармады окысанъ, арада: «Аьши, атам калай кызыклы этип айтты, а бу сондай кызыклы болмаган экен ше, – деп те ойланган ерлер болган», – дейди Эльмира Аубекерова.
Бу куьнлерде окытувшы кесписин тувыл, орыс тилин эм адабиатын бек суьйген Эльмира Енали кызы ийги аты ман окытувшы болып туры. Онынъ, терен билими, буьгуьнги етимислери акында «Ногайский район» МО администрациясынынъ Билимлендируьв управлениесининъ етекшиси Алтын Даут кызы Агаспарова айтады:
– Эльмира Енали кызы – Ногай районымызда билимли окытувшылардынъ бириси. Ол коьплеген район, республика кезегинде оьткерилетаган шараларда катнасады эм енъуьвши де болады. Ортак патшалык сынавларга окувшыларды бек аьруьв аьзирлейди. Тамамлар бар. Янъыларда ол Дагестан Республикасынынъ билимлендируьв тармагынынъ отличниги деген атка тийисли болды.
Орыс болмаган аьелде тувган-оьскен аьдемге бу тил айлак та кыйын да болып коьринеди. Оьзимнинъ эсимде, орыс тилде соьйлейтаганларды коьргенде, коьзлерим ялт-ялт этип, кимге караягымды билмегеним. Аьли заман баска, ногай тилимизди эситсе, балаларымыздынъ ишинде саьспеклейтаганлар да коьп.
Йырма-отыз йыллар артта баска заманлар эди. Тоьгеректе баьри де тувган тилде соьйлегенлер, орыс тилде китаплер табув да айлак тыныш тувыл эди. Авылга бирев кызыклы китап аькелсе, сол китап авыл ман да кыдырып шыгатаган эди. Коьплеген аьеллер почта ман яздырып алатаган эди, солар да коьбиси журналлар эди.
– Анам мектебте делопроизводитель болып куллык этти, ол филология факультетинде окып баслап, кутармаган эди, ама окымага бек суьетаган эди. Сога коьре де болар, бизим аьел бек коьп журналлар, газеталар алатаган эди, оьзлери – атам ман анам кыдырып кетсе, дайым да художестволы китаплер сатып аькелетаган эдилер, соларды да мен бир сыдырасын да калдырмай окыйтаган эдим. Оьзек те, адабиатты, орыс тилди терен суьювге окытувшым Фарида Сабанали кызы Кадилова да уьйкен себеплик этти. Ол деристи береятырып, окыган шыгармадынъ аьр бир келбетине маьне берип, онынъ касиетин,орынын анълатып кететаган эди. Сонъында биз экевимиз бир ис коллективте де аьрекетимизди бардырдык. Бу ерде де ол мага кеспидинъ коьп сырларын ашкан, – дейди буьгуьнги сулыплы окытувшы Эльмира Енали кызы.
Оьзек те, тувган ердинъ ери еннет, сувы сербет, оьзининъ тувган тилин билмеген, сол тилде соьйлемеген аьдемди сакав деп айтпага болады, а орыс тилин билмеген аьдемди сагыр ман тенълестирмеге керек, неге десе ол дуныя ман, сондагы туьрленислер мен танысып болмаяк. Бу куьнлерде бизде Эльмира Енали кызындай окытувшылар болган шаклы, бизим балалар, эш те, сакав да, сагыр да болмас.
Эльмира ис аьрекетин бардырган шаклы, коьп куьшин балалардынъ билимли, тербиялы болып оьсуьвине салып келеди.
– Аьр бир окувшы мага оьз алдына баалы, меним яныма тийген, эсимде калган окувшыларым да бар, олар – Алтынай Юмартова, Фатима Авезова, Зульфира Бекмурзаева, Камилла Аджатаева, Ибрагим Курмангазиев, Адис Исламов, Айна Мавлимбердиева, Рукият Акимова. Бу балалар – оьз алдыларына кызыклы инсанлар. Олардынъ оьз ойлары да бар, яратувшылыклы ислеп те болатаган окувшылар эди, – дейди ол.
Эльмира Енали кызы кеспиди сайлавда ога коьмегин эткен ата-анасына, баслап мектебте окытувшысы Фарида Сабанали кызы Кадиловага, сонъында йогары окув ошагында Руслан Гаджимурадович Кадимовка оьз разылыгын билдиреди.
– Ис аьрекетимди бардырып баслаганнан алып, кыйынлы куьнлер де, заманлар да болдылар, ама мен сайлаган кеспим уьшин бир де оькинмедим. Эгер менде артка кайтпага мырсат болса, мен тагы да окытувшы кесписин эм орыс тил мен адабиатты сайлар эдим, – дейди Эльмира Енали кызы Аубекерова.
Г.Сагиндикова,
РФ Журналистлер союзынынъ агзасы.
Суьвретте: Э.Аубекерова.