Давдан келген уьшкил хатлар. Олардынъ маьнеси сол кайгылы согыс куьнлерде айлак та уьйкен болган. Эр кисилер согыстан язган хатларды салмага уьйдегилери ер таппай саклаганлар. Соьйтип, коьплеген йыллар артта бизим ердесимиз Багат Абдулла увылы Аджиманбетов уьйдегилерине узактан аман-эсен экенин билдирип, хат язган: «Амансызба, аявлы анам, иним, карындасым, келиним. Сизди айлак куьшли сагынаман, кайтип сизди коьргим келеди. Иним, сен неге меним хатларыма явап язбайсынъ? Мен сизден хат алмайман, бир неше хат яздым, явап йок. Тилеймен, мага хат язынъыз. Менде баьри зат та аьруьв, ызгы кере сиз коьргендей.
Таьвкей, хатты увылынъ Багат язган.»
Багат Абдулла увылы Аджиманбетов Сылув-Тоьбе авылында тувган. Меним уьйкен энем Юмаш Ярлыкапова онынъ акында Багат бизим ювыгымыз деп айтатаган болыпты, соны Фатима-энемиз мага айткан. Тайбат Багат кызы Манкаевадынъ айтувы ман, олардынъ атасы Уьйсалган авылында ислеген эм ол сол авылда тувган. Юмаш-энейдинъ тамга кардашы (тогыншы) болганга коьре катнасатаган болгандыр деп ойлайман.
Багат Аджиманбетов давга 1941-нши йылдынъ кырк кийик айында кеткен, сол йыл яс 19 ясына толган эди. Аьскерши Новороссийск Кызыл байрак гвардия артиллерист полкынынъ сырасында тамада разведчик болып согыскан. Полк I Украин фронтынынъ сырасында болган. Багат Абдулла увылы совет аьскер сырасында Ростов, Геленджик, Новороссийск, Житомир, Тернополь калаларын босаткан. 1944-нши йылдынъ сары тамбыз айынынъ 24-нши куьнинде Польша элининъ еринде Висла ягасында ярылган топтынъ кесеклери тийип, аьскерши аягына каты яраланган.
– Атамыздынъ аягы яраланган эди, сол заман ол каты согысувларда катнаскан. Баслап Киев каласында, сонъында Саратов областинде госпитальде эмленген, – деп хабарлайды атасы акында увылы Солтан Аджиманбетов.
Шынты баьтирлер оьз йигитлиги акында хабарламага суьймейдилер, оьткен кыйынлыклар оларды куьшли этедилер.
– Атамыз согыс акында коьп хабарламайтаган эди. Эсимде, ол онъ аягына баьпиш тиктиретаган эди, аксайтаган эди, госпитальде аягын кеспеге керек деп айтканлар, ама бир врач оны айлак яс деп, аягын калдырган. Давдан сонъ ол Буденновск каласына ветеринарга окымага барган, сонда ол анамызды коьрген. Анамыз асылы ман Бияштан эди, калага тракторист курсында окыган, – деп хабарлайды Тайбат Багат кызы. – Атамыз давга Асан Аджиманбетов деп шакырылган. Ол Багат деген поляк пан бирге фашистлерди урган, согысувлардынъ бирисинде ногай досын куьлледен куткарып, оьз яшавын курманлык эткен. Соьйтип, ол давдан кайткан сонъ оьз куткарувшысынынъ атын алган.
Багат Абдулла увылы коьплеген йыллар ветеранлар списогында болмаган. Соны уьшин ол бир куьн де кыйналмаган, «мен яман явды алды сырада болып, яшавымды да, куьшимди де аямай, сокканман» деп айтатаган болган. Кайдай йигерли аьдем болган. Увылы Солтан Багат улы атасынынъ согыста болганын ыспатлаган.
Давдан сонъ Багат Аджиманбетов кесписи бойынша ислеген, сонъында Адиль авыл советининъ, «Коммунист» колхозынынъ председатели болып куллык эткен. Аьлейи Райме мен ети бала тербияладылар, оьстирдилер, билим бердилер. Аьлиги заманда немерелер уьйкен атайына енъуьв уьшин оьз разылыгын билдирип, эсинде саклайдылар.
Г.Абдулакимова.
Суьвретте: Б.Аджиманбетов кызы Тайбат эм увылы Амерхан ман.
