Россия илми Академиясынынъ агроэкология Федераллык орталыгынынъ комиссиясы кумланув ман куьрес юритуьв бойынша Федераллык орталыгынынъ етекшиси Александр Кузенкодынъ етекшилеви мен Ногай районында болып кеткен. Район аькимбасы Джамалутдин Эсиргепов оларды оьзининъ ис кабинетинде йолыккан эм муниципалитеттинъ ерлерининъ кумланув маьселеси бойынша кенъес оьткерген.
Шарада солай ок район Депутатлар йыйынынынъ председатели Рустам Байманбетов, «Ногайский район» МР администрациясынынъ ер тергев бойынша боьлиги» МКУ начальниги Алимурза Менглиязов, «Ногайский район» администрациясынынъ муниципаллык муьлки бойынша боьлиги» МКУ начальниги Арсен Сабутов эм баскалар катнастылар.
Александр Кузенко комиссиядынъ районга кайдай ниет пен келгени акында кыскаша хабарлады. Онынъ айтувы ман, Волгоградта илми орталыгы бар, сол орталык солай ок авыл хозяйство маьнелиги болган ерлердинъ кумланув маьселеси мен де каьр шегеди. Соны ман бирге Федераллык орталыгында да ерлердинъ кумланувы ман куьрес юритуьв бойынша орталык туьзилген. Бу маьселе коьп йыллардан бери тергеледи.
«2018-нши йылдан алып бу маьселе айлак та коьзге илинип баслады эм барган сайын коьп ерлерди бийлеп алувда. Буьгуьнлерде бу маьселе федераллык оьлшемине шыгарылган эм аьли уьшин 13 субъектлерде кумланувды проектлев эм соны токтатув бойынша шараларды карыжлав акында РФ Оькимети карар кабыл эткен. Сол субъектлердинъ хыйлысы Кубыла эм Сырт-Кавказ федераллык округларынынъ санына киреди. Сонынъ уьшин аьли бизим ис куьбимиз элимиздинъ кубыла регионларына кумланув ислерин эм солардынъ сырагыларын эсапка алув ниет пен келген. Соны ман бирге бизге ерли-еринде мундай табиат ислерининъ тамамлары акында доклад аьзирлемеге эм Россия Оькиметининъ бу маьселе бойынша алган карары дурыс деген ойга артык эс берилгенин якламага керек болады. Маьселе ушыны ман да бек уьйкен эм патшалык ягыннан шешилуьвди куьтеди. Соны ерли-еринде регионлар оьз куьшлери мен шешип болмаяклар», – деп белгиледи Александр Кузенко.
Муннан сонъ комиссия етекшиси олар тийисли специалистлер мен бирге район ерлерининъ айлак та бек кумланган участокларын барып коьруьв эм соларды документальли кепте эсапка алув уьшин аьзир экенин билдирди. «Оннан сонъ биз субъектлер, аьр бир район бойынша маьселединъ оьлшемлери акында, кумланув ман куьрес юритуьв бойынша шараларды кайсы ерлерде, кайдай оьлшемлерде эм кайсы технологияларды кулланув аркасы ман оьткеруьв кереги акында материаллар аьзирлеекпиз. Сонъында бу шараларды ерли-еринде оьткеруьвди карыжлав механизмлери белгиленеек. Бу ерде аьр бир муниципалитет маьселеди шешуьвдинъ йолларын оьзи белгилеп коьрсетпеге борышлы», – деп билдирди Александр Кузенко.
Соны ман бирге ол кумланув ман куьрес юритуьв уьшин Волгоградта эм Ашыкулакта эки питомник туьзилееги акында айтты.
Федераллык орталыгынынъ етекшиси ерлердинъ кумланып барувында табиат ислерининъ «куьнаси» тек 20 процентке етисуьвин, калган ягы – ол аьдем колларынынъ, онынъ табиатка ыхтыярсыз катысувынынъ себеби деп белгиледи. Ол не десенъиз, отлак ерлерди авыл хозяйство культураларын шашув уьшин сабан ман айдав, малды багув нормасын бузувлар болады. Сонынъ уьшин, маьселеди шешуьв бойынша куллыкларды юриткенде, багылатаган маллар санын, ерлерди айдав оьлшемлерин кемитпеге, айырым ер участокларды кораламага туьсеек. «Маьселе оьз-оьзиннен эртегидегиндей аьлемет кепте шешилмеек. Ол заьлимдей авыр ис, соны баьримиз бирге косылып шешпеге керекпиз», – деди Кузенко.
Оьз кезуьви мен Джамалутдин Эсиргепов комиссиядынъ районга келуьви уьшин разылыгын билдирген. «Биз оьз ягымыздан сизи мен биргелесип аьрекет этеекпиз эм колдан келген шаклы сизди колтыклаякпыз. Бизим районымызга эм баьри яшавшыларымызга бу биз уьшин айлак та маьнели маьселединъ шешилгени бек керекли», – деди район етекшиси.
Бу кенъестен сонъ бизге айтылган комиссия етекшиси мен туврадан байланыспага амал табылды. Онынъ айтувы ман, комиссия агзалары, Ногай районынынъ айлак та бек кумланган ерлеринде болып, баьри затты да оьз коьзлери мен коьргенлер. Муниципалитеттеги топырактынъ эгитилуьвининъ бас себеби деп Александр Кузенко отлаклардагы мал санынынъ нормадан артык багылувын атаган. «Район ерлериндеги мал санын эгер кемитсенъиз, сизинъ ерлеринъиз оьзлери де туьзелееклер. А мине кум адырларына айланган ерлерден тура бу маьселеди шешуьв бойынша баьри керекли материалларды, ислердинъ оьлшемлерин эсапка ала берип, проект аьзирлеекпиз», – деп яваплады кумланув ман куьрес юритуьв бойынша Федераллык орталыгынынъ етекшиси Александр Кузенко.
М.Ханов.
Суьвретте: комиссия агзалары ман район администрациясында йолыгыс аьсеринде.
