Оьткен 2021-нши йылдынъ ис сырагылары бойынша Ногай район ветеринария управлениеси Дагестан Республикасынынъ 60-ка ювык ветеринария управлениелери арасында энъ ийги ис коллективи деп белгиленген. Сондай йогары сыйга управление куллыкты ийги уйгынлавы эм кайратлы иси уьшин тийисли этилинген.
Республикада 1-нши орынды бийлегени уьшин Ногай район ветеринар управлениесине янъы «Лада Гранта» автомашинасы эм Диплом берилген. Етекшиси Келди-Мурат Шамаровка ДР Ветеринария бойынша комитетининъ председатели Магомед Шапиев РФ Авыл хозяйство эм тамак-азык министерствосы атыннан язылган Разылык хатын тапшырган. Сондай Разылык хатлар Россия Авыл хозяйство министри атыннан тагы да район ветуправление ветеринар врачлары Амирхан Сабутов пан Кизлярхан Муратовага да берилген. Ветеринар врачы Кошманбет Каратаев болса, Дагестан Аькимбасынынъ Сый грамотасына тийисли этилинген.
А муннан бир бес йыллар артта Ногай районы Дагестан еринде бруцеллез авырувы яктан колайсыз районлардынъ бириси болып саналган. Ызгы йылларда аьллер тамырыннан туьрленген. Аьлиги заманда районда бу мараз бойынша карантинге салынган бир хозяйство да йок. Лейкоз авырувы яктан да аьллер онъайлы деп белгиленеди. Бу коьрсетимлер де Ногай ветеринар управлениесининъ етекшисининъ эм специалистлерининъ етимисли ис аьрекетин шайытлайды.
– Былтыр биз район ветуправлениелери арасында конкурс оьткерген эдик, – деп билдирген Дагестан Республикасынынъ Ветеринария бойынша комитетининъ председатели Магомед Шапиев. – Сонынъ тамамында 1-нши орын Ногай район ветеринар управлениесине берилди. Сонынъ начальниги Келди-Мурат Шамаровка районда ветеринария куллыгын йогары сапатлы оьлшемге коьтермеге амал табылган. Оьткен йыл узагында районда бруцеллез эм баска туьрли кавыфлы авырувлар болганы белгиленмеген. Мал бойынша баьри информация да толы кебинде тергеледи. Бу зат оьз профессионаллык борышларын толтырувга яваплылык пан янасувдынъ тири мысалы болады деп ойлайман.
– Ветеринария службасы уьшин ызгы йылларда хозяйстволардагы кой эм тувар малды бруцеллездан коршалав соравлары маьнели болып калады, – деп белгилейди Келди-Мурат Шамаров. – Сондай кавыфлык конъысы регионлар – Калмыкия Республикасы ман Ставрополь крайыннан, солай ок коьшимли малшылык ерлериннен келеди. Эпизоотикалык ягыннан эмишликке етисуьв ниет пен биз янымыздагы регионлардагы маллардынъ юриси артыннан толы тергевди саламыз, солай ок савлайы малларга мониторинг оьткеремиз, соны ман бирге айлак та кавыфлы эм баска туьрли юкпалы маразлардынъ алдын шалув эм эмлев бойынша куллык юритемиз. Соьйтип, былтыр район ветуправлениеси бруцеллездан тура 18700 тувар малды эм 28500 койларды тергеген. Сибирь язвасы, ящур, кутырув авырувларына карсы вакцинация, солай ок малды касарткыдан саклав бойынша куллыклар оьткерген. 2018-нши йылдан алып республикада лейкоз авырувынынъ алдын шалув эм куьрес юритуьв бойынша программа яшавга шыгарылады, ол зат бу мараз бойынша аьллерди коьпке ийгилендирди.
Буьгуьнлерде район ветеринар управлениесининъ коллективи тагы да 18 штатка коьбейген эм ол зат коллективтинъ айтувы ман, бир соьзсиз де, етекши Келди-Мурат Шамаровтынъ шалысувы ман болган. Соьйтип, аьлиги заманда мунда баьриси 48 специалист аьрекет этеди эм олар район еринде 9 ветеринар участокларына боьлингенлер. Аьр бир авылда ветеринар специалистлери бар. Олар тек авыл яшавшыларынынъ малларын тувыл, соны ман бирге КФХ эм ЛПХ-ларды да аьжетсизлейдилер.
– Коллектив ис бажарымлы, татым, баьри де яваплы ис кампанияларында, солай ок туьрли семинарларда эм конкурсларда, саваплык шараларында белсен катнасады, – дейди Келди-Мурат Шамаров. – Бизде совет йылларыннан бери куллык этип келеяткан коллективтинъ ветеранлары Мурзабек Курганов, Куруптурсын Байгараев, Рашид Оразалиев, Амирхан Нурманбетов акында коьп ийги соьзлер айтылады эм сол соьзлерди тек биз тувыл, район яшавшылары да айтадылар. «Карт койынында куват бар» дегенлей, ветеринария куллыгында олар билмеген сыр йок эм кайсы ерде де ясларга да коьрим болып, оларды ветеринардынъ кыйынлы куллыгына шыдамлы уьйретедилер. Яс специалистлер акында айтсам, Бажиган участогыннан ветврач Нарбек Аюповты эм Тахир Эдильбаевти, Уьйсалганнан – Баймурза Менглибаевти, Эдиге авылдан – Расул Шамаровты белгилемей болмайман. Яслар бизим йолымызды алып барадылар деп ак юрегимнен суьйинемен. Былтыр бизден 8 яс специалистлер ДР авыл хозяйство министерствосынынъ ис усталыгын арттырув институтында билимин арттырдылар.
Район ветеринар управлениеси буьгуьнлерде 886 мынъ гектар ерлердеги малларга карав береди. Сол шаклы ерлерде мынълаган койлар ман тувар сакланады, сол себептен ветеринарлардынъ бир куьни бос тувыл. Куьн сайын оларга бир кошардан баскасына дейим онлаган шакырым ерлерди оьтпеге туьседи. Авылларда баьри малларды да бирге йыйып вакцинация оьткергендей ер йок, соннан себеп ветеринарларга сол исти азбардан-азбарга кирип юритпеге туьседи. Ол бек авыр куллык.
Бегали Индирбаев, Куьнбатар авыл ветеринар участогынынъ заведующийи:
–1981-нши йылда Орджоникидзе каласындагы Тав институтынынъ ортак билимлендируьв факультетин кутарып, колга ветеринар-фельдшер билимин алганнан бери Ногай район ветуправлениесинде куллык этемен. Биз участокта 24 мынъ койга эм 1500 туварга карав беремиз. Мени мен бирге бизде ветврач Бекберди Шекиров пан фельшер болып иним Енали Индирбаев ислейди. Ветеринар куллыгы авыр, ама элге, халкка керекли. Боьтен де аьлиги заманда. Бизге ислемеге онъайлы болсын деп етекшимиз Келди-Мурат Шамаров колыннан келген баьри амалларды да этеди. Оьзи де бизи мен бирге ветеринар болып коьп йыллардан бери ислеген. Керекли дарманларды заманы ман аламыз.
Актай Акбердиев, Эдиге авыл ветеринар участогынынъ заведующийи:
– Бизим участогымыз – энъ уьйкенлердинъ бириси, баьриси 42 мынъ койга эм 2800 туварга 5 аьдем болып карав беремиз. Ветеринар врачлары Кусеп Янибеков, Кайтарбек Махмудов, Камал Отегенов эм яс специалистимиз Расул Шамаров. Расул – сулыплы ветеринарлар тукымыннан, ол етекшимиз Келди-Мурат Шамаровтынъ кедеси. Онынъ да атасы Мухтар Шамаров коьп йыллар узагында коллективимизди басшылаган. Сол себептен мен Келди-Мурат та, онынъ кедеси де мал доктыр куллыгын сайлап алганына тамаша этпеймен.
Кизлярхан Муратова, Кумлы ветеринар участогынынъ ветврачы:
– Бу ис коьп ягыннан эрлердики болса да, мен де соны яслай сайлап алганман. Аьли район ветеринарлар ис коллективинде Дагестан авыл хозяйство институтын окып кутарган сонъ, 35 йыл узагында куллык этемен. (Кумлы авыл клубында кыскаяклыларга багысланган айырым суьвретлер стенди бар эм сонда Кизлярхан Муратовадынъ суьврети «Эркек йоллы кыскаяклы» деп аталып ерлестирилген. – Редакция). Биз участогымызда 6 аьдем болып куллык этемиз, етекшимиз – Мурзабек Курганов. Бизим ис аьрекетимизге «Врач аьдемди эмлейтаган болса, ветеринар врачы аьдемликти эмлейди» дейдилер. Сол себептен мен ветеринар исин яратып сайлаганман. Мал доктыры айванларды суьймеге, билимли болмага тийисли.
Ногай район ветеринар управлениесининъ етекшиси Келди-Мурат Шамаров оьзи коллективте 1986-ншы йылдан алып ислейди. Ол мунда санитар, фельдшер де болып куллык эткен. Управлениеди 2018-нши йылдан алып етекшилейди эм сол кыска заман ишинде коллективти тек районда тувыл, республика ишинде энъ ийги коллективлер санына шыгарган. Ветеринарлардынъ айтувы ман, Келди-Мурат Мухтар увылы оьзине де, аьдемлерге де мукаят, коллектив ишинде сый-абырайы болган етекши. Онынъ аьрекети мен управлениединъ меканына капиталлык ярастырув ислери этилинген. Аьр бир кабинетке янъы муьлк алынган. Янъыларда, коьп йыллардан сонъ, ветеринарлардынъ кыйын аклары да оьстирилген. Баьри куллыкшыларга ис кийими де бериледи. Ийги ветеринарлар акшалай баргылар да аладылар.
«Баьри затты да кадрлар шешедилер» дегенге усап, коллективтинъ ис коьрсетимлери, онынъ етимислери ал деп мунда куллык этетаган кадрлар ман байланыслы. Коллективте коьп йыллардан бери намыслы иси эм явап- лылыгы ман Нариман ветеринар участогынынъ ветврачы Мавли Шангереев, Батыр-Мурзадагы «Бирлик» участогыннан Ахмед Ибрагимов эм баскалар белгили. Олар ман бирге аьли тийисли тыншаювында болган ис ветеранлары Мухтар Шамаров, Залимхан Акимов, Салимет Янгишиева эм тагы да коьп аьдемлер район ветеринар управлениесининъ оьктемлиги болып саналадылар.
М-А.Ханов.
Суьвретлерде: ДР Ветеринария бойынша комитетининъ председатели М.Шапиев Ногай район ветеринар управлениесининъ етекшиси К-М.Шамаровка РФ авыл хозяйство министрининъ Сый грамотасын тапшырады; район ветеринар управлениесининъ ис коллективи.
