Куьндегилик яшавда биз кайбир заманда бизим касымызда яшаган аьдемлердинъ, олардынъ эткенин, халкымыздынъ оьктеми, оьрмети болганы акында мутамыз. Бу йыл яшавы (1993-нши йыл капылыстан уьзилген) белгили, оьнерли ногай йырлавшысы Зухра Шандиевага тувганлы 55 йыл толаяк эди. Зухрадынъ яслай бу яшавдан кешуьви досларына, онынъ яратувшылыгын суьювшилерге анълав, коьтеруьв бек авыр эди. Ногайлардынъ анъ яшавына айындырык ярыгындай болып кирип, оьзиннен сонъ ярык ызды калдырып, кетти.

Зухра Ставрополь крайындагы Махмуд-Мектеб авылында тувып оьскен. Мен бу аьлемет кыз бан Краснодар каласындагы маданият университетинде танысканман, сонъында экевимиз онда окыганмыз. Ол хор дирижированиеси бойынша боьлигининъ студенти болган.
Оны мен анъ бойынша аудиториясында йыйы коьретаган эдим. Ол хор партияларын уьйренетаган, фортепианода ойнайтаган эди. Сол йылларда студент яшавын гитара алатсыз эм йырсыз коьз алдына аькелуьв маьнесиз эди. Зухра болса, гитарада бек ийги ойнайтаган, юрекке тийген романсларды йырлайтаган эди. Биз общежитиеде ол яшайтаган боьлмеге йыйы баратаган эдик, оны бизге ярайтаган йырларды йырламага тилейтаган эдик. Боьтен де Эльдар Рязановтынъ «Жестокий романс» деген кинофильминнен романсларды йырламага тилейтаган эдик. Ол бек ярасык этип йырлап билген эм онынъ бек ыспайы сеси бар эди. Зухра институттынъ ямагат яшавынынъ белсенли катнасувшысы болган. Баьри студентлер мен уйгынланган концертлерде ялгыз эм хор ман йырлап ортакшылык этетаган эди. Студент шагында кеспили казак ансамблининъ артисти болып, Краснодар каласында оьткен шараларда катнасып келген. Институттан сонъ бизим йолларымыз айырылыстылар. 1990-ншы йылларда оны анъсыздан Махачкалада йолыктым. «Дагестан» деген биюв эм йырлар бойынша патшалык ансамблининъ солисти болып туьскени акында эситтим. Онда кызды йылы йолыкканлар. Россиядынъ халк артисти Асият Кумратова онынъ кеспилик сахнасына шыгувына ак юректен суьйингени эсимде. «Бу уьйкен сеним берген, бек оьнерли кыз болады. Ол белгили артист болар, коьрерсиз»,- дейтаган эди ол. Зухра бек ашык, танъ, ыспайы эм сийрек йолыгатаган тавысы ман, оьзининъ оьнери мен суьйиндирген эм анъ ман яшаган аьдем эди. Оьзининъ эрте оьлеегин сезгенге болса ярайды, ол яшамага алгасайтаган эди. Оьз ис коллективи мен республикадагы авыллар ман юрген, фонограммалар, ятлавлар язган, янъы йырлар уьйренген. Белгили ногай композиторы эм йырлавшы Яхья Кудайбердиев етекшилеген ВИА «Тулпар» ман Терекли-Мектеб авылына репетицияларга юрген.
Ансамбль мен бир неше халк эм ногай авторлардынъ аьлиги замандагы йырларын, сонынъ ишинде «Ногай кешелер» деген йырын да язып уьлгирген. Оны ол биринши республика бойынша яс йырлавшылар ярысында йырлап, биринши орынга тийисли этилген. Оьзин халклар ара оьлшемде де коьрсетип, «Азия дуныясы» деген анъ ярысынынъ катнасувшысы болган. Зухра яшавда янъы коьтерилип, яратувшылык оьнери оьрленип баслаганда, 27 ясында дуныядан кешти. Халк эсинде ол дайым яс эм оьзининъ йырларында, ятлавларында, кардаш-тув- ганларынынъ, досларынынъ эскеруьвлеринде яшаяк.
Р.Шугаипов.
Суьвретте: Зухра Шандиева.