Илми йолын сайлаган аьдемлердинъ саны халкымызда аз болса да, олардынъ атын, эткен ислерин уьйкен сый ман эслеринде тутадылар. Уьйкен атлы аьлимлеримиздинъ саны янъыларда тагы да биревге оьсти. Буьгуьнлерде коьп йыллар бойы илми аьрекети мен каьрлевши, элимиздинъ илми тармагында аты белгили ердесимиз Султанхан Багатович Аджиманбетов Россия Федерациясынынъ техникалык илмилерининъ докторы атына тийисли болган деген суьйинишли хабар келди. Техника илмилерининъ кандидаты, Горский патшалык аграрлык университетиндеги автомобильный факультетининъ «Эксплуатация и сервис транспортных средств» деген кафедрасынынъ доценти Султанхан Багатович 2022-нши йылдынъ кырк кийик айынынъ 22-нши куьнинде Волгоград патшалык университетинде «Разработка электромеханических приводов автотранспортных средств» по специальности «Колесные и гусеничные машины» деген тема бойынша докторлык диссертациясын етимисли яклады.
Коьлик тармагынынъ оьрленуьвинде Султанхан Багатовичтинъ яклаган илми куллыгынынъ бу куьнлерде бек уьйкен пайдалыгы эм маьнелиги бар. Ызгы заманда автокоьлик тармагында автомобильлерди юргистуьвде эм кулланувда гибридли эм электро-куьш алатлар кенънен-кенъ кулланылады. Электроалатлар ярдамы ман юретаган авторыногы йылдан-йылга оьсе береди. Экспертлердинъ ойына коьре, 2030-ншы йылга савлай дуныя бойынша 20 миллионнан артык сондай автокоьликлер сатылаяк, а 2040-ншы йылга автоьликлердинъ 35-47% электродвигатель мен яракландырылаяк. Бу илми куллыкка таянып, яшавда сынав ислер озгарувда Султанхан Аджиманбетов оьзи де ортакшылык этип келген.
Султанхан Багатович Аджиманбетов Дагестан АССР-нынъ Караногай районынынъ Сылу-Тоьбе авылында 1947-нши йылдынъ канътар айынынъ 20-ншы куьнинде тувган. 1966-ншы йыл Терекли-Мектеб авыл орта мектебин уьстинликли тамамлап, бала шактан эткен мырадына етти. Билимге ымтылган яс Горский авыл хозяйстволык институтынынъ «Электрификация сельскохозяйственного производства» деген факультетине туьсип, оны 1971-нши йылда уьстинликли тамамлайды. Оьзин институт яшавында, билим алувында тек белсенли катнасувшысы, ийги ягыннан коьрсеткен ногай ясты 1971-нши йыл институт бойынша илми-тергев лабораториядынъ киши илми куллыкшысы этип акаладылар. Сол заманнан алып ногай яс илми йолында билимин оьстирип, бийик уьстинликлерине етисип келеди. 1976-ншы йыл ол Москва каласындагы В.П.Горячкина атындагы авыл хозяйстволык асыллавшылыктынъ инженерлерининъ институтындагы аспирантурага очно туьседи. 1985-нши йылда Элимиздинъ бас каласы Москвада аьлим дережеси технический илмилерининъ кандидаты атына диссертацияды яклайды. Бир йылдан сонъ, тамада илми куллыкшы деген атына тийисли этиледи. 1996-ншы йылдан алып аьлим Горский патшалык аграрлык университетининъ автомобильлик боьлигининъ «Техническая эксплуатация автомобилей» деген кафедрасында окытувшы эм кафедра доценти болып келеди.
Илми мен бактысын байлаган Султанхан Багатовичтинъ колында автомобильлик хозяйствосы бойынша 70-тен артык инженерлери эм 6 магистри аьзирленгенлер. Сав яшавын суьйген исине багыслап келген сыйлы аьрекетшидинъ колынынъ астыннан 75-тен артык илми макалалары шыкканлар, сонынъ ишинде оьнерли шыгарувда 15 патентлерининъ эм Москва каласында дуныя ярыгын коьрген «Авыл электригине 50 маслагатлары» деген китабининъ, солай болып, «Автомобильлердинъ стартерли эм гибридли куьш алатлары» деген монографиядынъ авторы болады.
Султанхан Багатович Аджиманбетовтынъ яшавын суьйген ис аьрекетине багыслаганы, онда етискен бийик етимислери элимиз бен, онынъ ислеген етекшилери мен белгиленмей калмады. Авыл хозяйстволык асыллавшылыгына ис аьрекетшилерин аьзирлевде, юриткен коьпйыллык, бир минсиз толтырып келетаган иси уьшин Сырт Осетия-Алания авыл хозяйстволык министерствосы эм Горский аграрлы университетининъ етекшилеви атыннан Сый грамоталары ман савгаланган.
Ол бактысын тек илмилик йолы ман байланыстырган кеспи аьрекетшиси болып калмай, уьш увыллары Шахмирдан, Алимжан эм Азизди тийисли тербиялап, олардынъ уьшевине де йогары билимин берген сыйлы ата да болады. Олардынъ аьр кайсысы да тувган Элине, ерине оьз ислери мен пайдасын тийдирип келедилер. 9 уныклары: Лейла, Асхад, Малика, Самира, Муслим, Салман, Султан, Тимур эм Амин бирге йыйылса, олар оьзлерининъ етимислери, аьр бир баслаган ислери, суьйиниши мен атайы ман боьлиспеге асыгадылар. Ол керек ерде оларга оьзининъ маслагатын, ийги соьзин айтып, олар ман куьезленеди.
Мен де Султанхан Багатовичти Россия Федерациясынынъ техникалык илмилерининъ докторы атына тийисли болганы ман ак юректен кутлайман, келеекте де илмилик йолында бийик етимислерди йорайман.
Г.Нурдинова.
Суьвретте: Султанхан Аджиманбетов.