Уллы Енъуьвдинъ 75 йыллыгы алдында йигерли яс партизан Крымхан Мижевадынъ йигитлиги акында савлай элимизге белгили болды. Муннан алдын окувшыларга Крымханнынъ атасы «Мститель» деген Икон-Халк Кувинский партизан отрядынынъ етекшисининъ орынбасары Баубек Исмаил увылы Мижевтинъ коьрсеткен йигитлиги акында хабарлаган эди. Бу макаламызда Крымхан эм Баубек Исмаил увылы Мижевлердинъ атларын савлай элимизге таныткан аьдемнинъ акында хабарламага суьемиз.
Сол аьдемнинъ аты Алибек Исмаил увылы Мижев болады. Алибек Исмаил увылы Баубектинъ агасы эм йигерли партизан кыз Крымханнынъ – Кырлув Мижевадынъ акасы болады.
Эскирген, заман оьтип саргайган суьвретте сапер, ефрейтор Алибек Исмаил увылы Мижев «Медаль за отвагу» савгасына тийисли болганын шайытлайтаган карар шыкканы акында кагытты коьремиз.
1943-нши йылдынъ кырк кийик айында Кобан ерине шапкынлык эткенлерден коршаланув бойынша авыр урыслары юргенлер. Пулемет отынынъ эм миномет ядыраларынынъ атылувлары астында сапер Алибек Мижев бир неше йолды миналардан тазалайды эм биринши сырада баска аьскершилерди оьзининъ артыннан шакырувы ман атакага коьтерилип, колындагы ядырасы ман явдынъ окопына кируьви мен душпаннынъ ататаган савыт-садагын йок этеди. Бу ногай ястынъ коьрсеткен коьплеген йигитликлерининъ тек бириси болады.
Уллы Енъуьвден сонъ коьплеген яраларын алганнан согыс катнасувшысы оьзининъ кыска яшавын яс партизан Крымхан Мижевадынъ эткен йигитлиги акында сав элимизди таныстырмага багыслап келди. Ол Карашай-Шеркеш Автоном областининъ партия обкомына, Ставрополь крайынынъ партия крайкомына, партизан отрядынынъ етекшиси болган Анатолий Кисляковка, СССР-дынъ Оьр Советине коьплеген хатлар язады. Онынъ шалысувы, этип уьлгирген уьйкен кыйыны акланды, етимисин аькелди. Ол согыста алган каты яралардан сонъ, 1947-нши йыл дуныядан кешти. Тек Алибек Исмаил увылына 1960-ншы йыл партизанлардынъ яны курман болган ерде Марух оьтуьвининъ коршалавшыларына деген эстелиги салынганын коьрмеге бакты буйырмады.
Сол эстеликтинъ касында партизаннынъ ювыклары катнасувы ман Эркин-Юрт авыл орта мектебининъ комсомолшылары эм пионерлери, оннан сонъ Адыге-Хабль авыл орта мектебининъ окувшылары йыл сайын митинглер, Эс вахтасын озгарып келедилер. Немец-фашист шапкыншылары ман куьрес юритуьв урысларда коьрсеткен йигитлиги уьшин Крымхан Баубек кызы Мижева 1965-нши йылдынъ кырк кийик айынынъ 2-нши куьниннен СССР-дынъ Оьр Совети Етекшилевининъ карары бойынша «За отвагу» деген медалине оьлгеннен сонъ тийисли этилген. 1973-нши йылга дейим Эркин-Юрт авыл орта мектебининъ пионер дружинасы Крымхан Мижевадынъ атын юриткен. Оннан сонъ Адыге-Хабль ВЛКСМ район комитетининъ токтасы бойынша Крымхан Мижевадынъ аты, ол согыстан алдын сол мектебте окыган саялы, Адыге-Хабль орта мектебининъ дружинасына бериледи.
Ногай эпосларында коьрсетилгенлей, Аталыгымыз уьшин энъ де авыр куьнлер тувганда, Элин коршалавга ногай халкынынъ тек увыллары тувыл, оьрметли кызлары да коьтерилгенлер. Ногай кыздынъ йигитлиги язувшыларды, шаирлерди, суьвретшилерди эм драматургларды Крымхан Мижевадынъ келпетин туьзуьвге коьнъиллендирди. Белгили ногай язувшысы Суюн Капаевтинъ «Кырлув» деген повести эм «Онынъ аты халкынынъ эсинде» деген поэмасы, Магомед Киримовтынъ пьесасы, Юдиннинъ очерклери, Г.Орловскийдинъ эм В.Прытковтынъ ятлавлары, В.Нежинскийдинъ хабарлары, суьвретши Умар Мижевтинъ (КЧР Герб белгисининъ авторы) суьврети аркалы йигит партизан Крымханнынъ коьрсеткен баьтирлиги ногай халкынынъ эсинде дайымга сакланар.
Биз, буьгуьнги несиллер, аты билинмей калган Алибек Исмаил увылы Мижевке, «Биз сизге бек разымыз» дегенди айтамыз. Сый этип, ердеслеримиздинъ эткен йигитликлери, баьтирлиги алдында тизимизге шоьгип, басымызды иемиз.
Йигитлерге – дайымлык оьрмет!
Суьвретте: согыс ветераны Алибек Мижев.
