Уллы Аталык согысы басланувы ман элимиздинъ эр йигитлери, тастай эрклерин йыйып, колларына савыт-садак алып, кара булыт болып янаскан явдынъ тамагыннан сыкпага аьзир болды.
Ол кавга элимизге, халкымызга сансыз кыйынлыклар, кайтарылгысыз йойымлар, ашшы коьзяслар аькелди. Анады аьвлетиннен, эрди хатыныннан, гоьзелди суьйгениннен айырды.
Тек болса да, душпаннынъ кара ойлы эткен наьлетликлери элимиздинъ каарланган йигитлерининъ ашувын оьткир кайратты. Баьри халклардан да мадарлы яслар, кызлар, эр йигитлер, оьз ыхтыярлары ман Кызыл аьскердинъ сырасын толтырдылар. Фронтка кеткенлерден баскалар уьйлеринде парахат олтырмай, «Баьри зат та Енъуьв уьшин, баьри зат та фронт уьшин!» деген шакырув астында кеше-куьндиз уйкламай, колларыннан келген коьмеклерин этип турдылар. Кыскаяклылар, кызлар йылы шораплар, колгаплар согып, уйыклар басып, колхозшылар маллар, аслык оьстирип, эт, акша, азык-туьлик, фронтка йиберип турдылар.
Элимизде немец-фашистлерининъ кир аягы басылмаган ер калмады демеге болады. Олар Ногай районында да болып кеткен. Коьргенлердинъ соьзи мен немецлер 1942-нши йылдынъ сары тамбыз айында Терекли-Мектебте, оннан сонъ баска авылларында да ызын калдырганлар. Бас деп, немец-фашистлери мундагы аьлди билмей турып, яшавшылардынъ бир затына да тиймей, бир зат та алмай турдылар. Ама тоьгерек якларда, кумлаклар арасында орынласкан партизан отрядлары олардынъ парахатлыгын тез-тез бузатаган болганлар. Аз-аздан олардынъ шыдамлары таьвесиле барды. Азыклары кутылып баслаганда, олар яшавшылардынъ уьйлерине кирип, суьт, май, тавык эм баска керек затларды булай бермесе, тартып алып кететаган болганлар. Яшавшылардынъ керине салып койган азык-туьликлери коьп кетпей битеди. Кайбир авыл яшавшыларынынъ арасында ашлыктан сискенлер, оьлгенлер де йолыкканлар эм яшавшылар ким кайтип болса да, сол баскыншыларга карсы турганлар.
Соны ман байланыста мен Кумлы авылында сол заманларда согыс несилиннен болган Кадырбийке Кулушева ман болып кеткен ис акында хабарламага суьемен. Немецлердинъ келуьвине дейим Кадырбийке Кулушева Кумлы авылынынъ Дмитров атындагы колхозында кладовщица аьрекетин юритип келген.
Мойынында автоматы илинген немец аьскершиси онынъ бузавын тартып аькетеди. Яс кыскаяклы тез эсин йыйып, коркувын мутып, савытлы фашисттинъ артыннан етип, бир соьз де айтпай, гитлершидинъ колыннан бузавды тартып алады. Сондай йигерли исти юка кыскаяклы этип болар деп, немец аьскерши бир де ойламаган эди. Ол мойынында илинген автоматты Кадырбийкеге карап тускайды, ама сол зат яс кыскаяклыды бир туьйир де коркытпайды. Сол ерде кыскаяклы, алдындагы явдынъ тувра коьзине карап, уьстиндеги коьйлегининъ омыравын йыртып: «Ур, оьлтир, наьлет фашисти, тек бузавды мен сага не этсенъ де бермеекпен!» – деп каарланган сеси мен немецке карап кышкырды. Бир зат та анъламаган немец фашисти, оьз коьзлерине оьзи ынанмай, автомат пан ураяктынъ орынына бир абытка арт тайды.
Соьйтип, йигерли комсомолшы Кадырбийке Кулушевадынъ йигерлигинде явдынъ наьлетликлерине карсы турув, эм халкына, тувган Элине уьйкен суьйим сезиледи. Фашистлер районнан кашып кутылганнан сонъ, кыскаяклы душпаннынъ колыннан аман акалган бузавын колхозга береди.
Буьгуьнлерде Кадырбийке Кулушева арамыздан кешкен болса да, онынъ эткен йигитлиги халкы, оьсип келеятырган несиллер арасында мутылмас эстелик болып сакланады.
Г.Нурдинова.
Суьвретте: Кадырбийке Кулушева.
