Уллы Аталык согысы басланганда, Совет Союзынынъ баьри миллетлери де колларына савыт-садак алып, элин кир ойы ман келген душпаннан коршаламага деп, беллерин каты бувып, явга карсы шыктыларю. Аталарынынъ, акаларынынъ артыннан кан тоьгисли согыска яслар йолландылар.
Тувган ери мен, кардаш-тувганлары ман, ногай халкы ман аманласып, отыз ясларына аьли де етпеген Абдулла Байтемиров та душпанга карсы шыкты. Согыстан алдын ол Бабаюрт районынынъ Тамазатюбе авылында Карл Маркс атындагы колхозынынъ председателининъ орынбасары болып куллык эткен. Шынты патриот согыс басланганда, айлык курсларын оьтеди эм киши сержант болып пехота боьлигин етекшилейди. Коркынышсыз яс кайсы берилген борышты да яваплы толтырып, душпанлар ман каты урысларда йигитлерше согысып келеди. Авыр урысларында ол коьплеген йолдасларын да йойды. Онынъ етекшилеген боьлиги куьн сайын яв ман каты тиресип келди. Боьтен де Польшады явдан босатув бек авыр оьтти. Душпаннынъ ялынлы кызыл оты эм атылган ядыралары астында ол оьз йолдаслары ман Висла йылгасын бириншилердинъ сырасында оьтип, согыс операциясы оьтеек кесек ерди Кызыл Аьскери ярдамга келгенше дейим ыслап, каты согысты юритеди. Совет Аьскерининъ етекшилеви онынъ боьлиги кесек ерди тийислисинше коршалаганы уьшин ногай миллетли Абдулла Байтемиров «За отвагу» деген медалине тийисли этилинди.
Кулак ярган топлардынъ, ядыралардынъ атылувы бираз тынганда, тынык заманы бола калса, ол уьйдегилерин, авылдасларын, тувган ерин, тувган авылында калган суьйикли кызлары Патимат пан Малинкаттынъ акында сорап, сагынувы акында билдирип, йылы саламын салып хатлар язатаган эди. Ян косагына язган бир хатында, ол боьлик етекшилеви оларга уьйге уьйкен болмаган посылкасын йибермеге ыхтыяр бергени акында билдиреди.
Уьй бетте аьлдинъ кыйын экенин билген Абдулла, оьзи язган хатында ян косагына йиберген азыклар ман кардаш-тувганлары ман да боьлискенин тилейди.
Согыс йыллары аста-аста йылысып кеттилер. Киши сержант Абдулла Байтемиров етекшилеген боьлиги Германия ерине дейим етип, немец-фашистлери мен каты согысып келген. Берлин каласына ювыклап барган сайын, оьлими ювыклаганын сезген боьридей еликкен немец аьскерлери каты согысып басладылар. Соьйтип ногай яс етекшилеген боьлиги 1945- нши йылдынъ навруз айынынъ 26- ншы куьнинде 23 карсы шапкынлык этуьвин токтатады, коьплеген душпанларын эм олардынъ согыс техникасын йок этеди. Бу каты урыс йойымсыз болмады. Боьлик етекшиси Абдулла Байтемиров эм бир неше аьскерлери бир абытка да артка таймай, алдына салынган борышын йигитлерше толтырып, яс янларын курман эттилер. Бу йигитлиги уьшин киши сержант Абдулла Байтемиров Ленин орденине тийисли этилинди. СССР Президиумынынъ аьр советининъ савгалав акында карары 1945- нши йылдынъ коькек айынынъ 10- ншы куьнинде шыгады. Оькинишке, савга тапшырылаяк аьдем ян берген эди.
Закон бойынша бу савга Байтемировтынъ кардаш- тувганларына берилмеге керек эди. Согыс заманы болган саялы, савгага бирев мен де маьне берилмей калады.
Сол заманлардан бери кырк йыллары агып кетти. Тамазатюбе орта мектебинде сол ок мектебтинъ краевед ызлавшыларынынъ белсен аьрекет этуьви мен маьнели оьзгерис болды. Баьтир Абдулла Байтемиров савгаланган Ленин ордени эм ога берилген шайытламасы онынъ кызлары Патимат эм Малинкатка тапшырылды. Баьтирдинъ савгасы табылды ама ол оьзи кайда коьмилгени белгисиз болып калды.
Яс краевед ызлавшылары тагы да излестируьвлерин бардырдылар. Коьплеген сорастырувлардан эм язувлардан сонъ, коьп заман караган явап келди. Онда Абдулла Байтемиров 1945- нши йылдынъ навруз айынынъ 26- ншы куьнинде алдынгы Германия еринде ян бергени эм онынъ акында билдируьвлер совет аьскершилерининъ списогына киргистилгени билдирилген эди. Ол Польша Халк Республикасынынъ Вроцлав еринде орынласкан Одной каласындагы Совет аьскершилери коьмилген оьлигининъ 289 номерли камырында койылганы акында да билдирилген эди.
Польша етекшилерининъ шакырувы ман, Абдулла Байтемировтынъ кардаш- тувганлары баьтир ястынъ койылган ерин тавып, эстелик салганлар. Ногайдынъ сыйлы увылындай болып, Уллы Енъуьв куьнин ювыклатув уьшин миллионлаган совет аьдемлери оьз янларын курман эткенлер. Уллы Аталык согысы кутылганлы 75 йыл оьтсе де, халкымыз Уллы Енъуьв куьни кайдай баа ман берилгени акында эсинде тутадылар. 2010-ншы йылдынъ коькек айында Бабаюрт авылынынъ орамынларынынъ бирисине 1945-нши йылдынъ навруз айынынъ 26-ншы куьнинде ян берген Ленин орденининъ кавалери Абдулла Джантемирович Байтемировтынъ аты берилди. Онынъ авылдаслары, халкы, элимиз онынъ коьрсеткен йигитлигин эслеринде саклайдылар, яс несиллерге онынъ коьрсеткен йигитлиги уьлгили коьрим болып калады.
Г.Нурдинова.
Суьвретте: Абдулла Байтемиров.
