Эртенъликте турсанъ, бир ийги хабар да эситпейсинъ. Балалар бир якка кетсе, кайтып келмей турып, парахатлык таппайсынъ. Кеше тувыл, куьндиз де йол шыкпага коркасынъ, йол бойы сыйырларга, атларга толы. «Маьселе ме экен?» деген рубрика бойынша бизим газетамыздынъ бетлеринде макалалар баспаланадылар, ама оларды шешуьв иси акында бирев де каьр шекпейди. Бир неше йыллар артында мен кырда мал иесиз оьрип юретаганы акында язган эдим, сол заманда авыл аькимбаслары ман соьйледим, болса да, сол маьселе шешилди деп буьгуьнлерде айтып болмаймыз.
Мине аьдем баьленшакай ат саклайды, мынълаган акшага йыныслы ат алыпты деп копастырып хабар шыгып турады, ама сол иелер атларды карамай, орам бойлап юритип коядылар. Янъыларда биревден эситемен: «Ат саклав калай тыныш экен, йиберип коясынъ, сонъ барып карап келесинъ». Кашан да, атлардынъ ойсыз иесине ол бек аьруьв, ама баскаларга сол ойсызлык коьплеген заманларда яшав баасына олтыратаганын бирев де ойламайды. Айваннан не зат сорайсынъ? Коьликтинъ астына туьседи, амалсыз, сол малды саклап турганларга да бир зат та айтып болмайды бирев де, олар тыгылып тасадан карап туратаган болса ярайды районымыздынъ йолларында болатаган аварияларга. Баска бир ой да келмейди басыма. Дагестан Республикасы бойынша йолларда болатаган авариялардынъ саны куьн сайын оьседи. Ызгы юмадынъ ишинде республикамызда 39 йол-юрис авариялар болган, 8 аьдем оьлгенлер, солардынъ биреви – бала, кателенгенлердинъ арасында да коьбиси саьбийлер деп белгиленеди. Бизим район бойынша да авариялар айлак коьп болады. Янъыларда коьликтинъ алдына ат шыгып, айдавшы авыр кателенди, аьлиги заманда больницада ятыр. Тек туьнегуьнлерде тагы да бир авария болды, эки аьдем топырак болды, баскалары авыр аьлде больницада эмленип турылар. Бу ерде бир сорав тувады: «Ким куьнали?». «Ий, мал шыгып калыпты алдына» деп айтамыз. Болса да, бирев де сол малдынъ иелерин айтпайды. Каты куьн болган аварияда тойшылап бир авылдан баска авылга барган яслар кателенди. Сол да бир маьселе. Коьплеген автокоьликлер болып тойга барадылар яслар, сонъ бир-бириси мен базласадылар, компьютердеги ойын деп ойлайдылар кусайды, ама яшав ойын тувыл, соны бирев де анъламайды. Ах, яслар, яслар, кайдан билсин олар яшав кайдай кыска экенин, аьдемнинъ яны сисе кимик бузылатаганын. Неше кере эситемиз, Абрамга, Тукуйга тойшылап барганлар автокоьликти де, оьзлерининъ эм баскалардынъ яшавларын аямай, кувадылар. Сонъ тоьгиледи ата-аналардынъ коьзяслары, боьтен де оьзлерининъ яс янларына язык болады. Йол бойында бас казыклар да туьзилип турадылар. Бу соравды коьтергеним эш кетпесе экен. Авылларда малды йыйнамайтаган иелерди, соларды тынълатып болмайтаган аькимбасларды дембиге йолыктырув керек деп ойлайман. Бир кере заьлим штраф тоьлетсе, баскаларга да уьлги болар эди, малды каравсыз авлакка йибереектен алдын ойланар эдилер. Тек сол затты коьрерме экенмиз? Кайзаман куьналилер дембиге йолыгар экен? Бу соравларга ким явап берип болар экен? Соравлар коьп, тек явап йок. Мен ойлайман, биз куьналилерди айыпламага керекпиз, олар дембиге йолыкпага тийисли.
Г.Бекмуратова.
