Уьстимиздеги йылдынъ навруз айынынъ ызында ДР Халк Йыйынынынъ алдында иш ислер министри Абдурашид Магомедов, 2022-нши йыл тамамларын келтирип, полиция аьрекети бойынша эсап берди. Сол эсап бойынша мундай билдируьвлер де этилдилер: «Оьткен йылдынъ карагыс айында Махачкала япсарларында, доьрт ерли яшавшылар биргелесип, террористлик куьп туьзгенлер. Олар «Азов» атлы украиншы националистлер биригуьви мен (бу куьп законга карсы туьзилген) тар байланыс тутып, савыт алар уьшин карыжланып турганлар. Сол кыянатлык ис аянланган. Бу куьп агзаларынынъ ниети – Дагестан Республикасында бир неше террористлик акциялар озгарып, Украина еринде озып турган согыс спецоперациясында Россияга карсы урысларда катнаспага кетуьв эди. Украиншы националистлердинъ ягында куьресетаган дагестанлылар да, оькинишке, бар».
Сондай билдируьв бизге, дагестанлыларга, айлак кавыфлы болады. Эгер алдынгы заманларда карак туьркимлерининъ агзаларын Ювык Куьнтувардан канагатлайтаган болган болса, сол канагатланув аьлиги заманларда бизге айлак ювык янасып келген.
Украина япсарларында Россия согыс спецоперациясын озгарып турган заманда терроризм оьз кебин авыстырады. Олай дегенимиз, сол карак туьркимлердинъ «иелери» баска боладылар, оларга иеликти украиншы националистлер этип баслаганлар. Солардынъ бир нешевлерининъ оьткен йылларда оьзлерининъ карак туьркимлердинъ агзаларына языклары ийигенлер де болгандыр, ама олар патшалыкка карсы бир кыянатлык этип, закон алдында явап бермей калганлар санларына киредилер. А бу куьнлерде болса, украиншы националистлер мен байланысларын ийгилендирип, олардан борышлар алып, халклар ара террористлерге «ярамага» шалысадылар.
2000-нши йыллардагы терроризм практикасы ман бу куьнлердеги террористлик куьплерининъ аьрекетин тенълестирип караганда, уьйкен баскалык бар. Аьлиги заманлардагы терроризм тек дин яктан оьзлерининъ радикаллы ойларын ябыстырув ман канагатланып калмайды.
Дурыс, терроризм аьдемлердинъ эслеринде яман ызлар калдырган.
Оьткен XX оьмирдинъ 90-ншы йылларында карак туьркимлер куьплерининъ кутырган заманлары эди. Сол йылларда экстремизм эм терроризм маьнели маьселелердинъ бириси эди, неге десе айлак куьшли оьрленуьв юрди. Сол йылларда болган террористлик организациялар оьзлерининъ эткен ислерин дин мен байланыслы эткен эдилер, ама солардынъ коьбиси, неге экени белгисиз, мусылманлар ман урыслар озгарып турдылар эм Ислам динине зыян келтирдилер.
Сога биз сонъгы анълатувды этер эдик. Карак туьркимлердинъ ваькиллери билимлери тоьмен аьлдеги яс аьдемлерди оьз сыраларына алмага шалысадылар. Оларга дин аркалы оьзлерининъ кара ойларын коьндирмеге куьш саладылар. Биз Дагестан Республикасында бар карак туьркимлердинъ ниетлерин бек аьруьв анълаймыз, олар динге таянып, етекшилик этип турган властьке карсы турмага ниетленедилер.
Россия Федерациясында террористлик куьплердинъ ваькиллери мен байланыс тутув, оларга ярдамласув эткен аьдемлерге айлак яваплы демби этилинеди. Олар «О противодействии терроризму» де- ген 35-нши номерли ФЗ бойынша яваплылыкка тартыладылар.
Аьлиги, элимизге тыныш тувыл заманларда, Россия согыс спецоперациясын озгаратаган шакларда, терроризм мен куьрес юритетаганда, биз биргелесип, Россия халкларынынъ миллет баалыкларын сакламага борышлымыз эм соны уьшин баьри куьшимизди салмага керекпиз.
Йогарыда айтылганлай, алдынгы заманларда терроризмнинъ тамырлары ювыктагы куьнтуварга кететаган болган болса, ызгы заманларда соны украиншы националистлер кенъ яйылдырувшылар боладылар, кимлерди Евросоюз эм США канагатлап турады.
Янъыларда Санкт-Петербургта болган терактты алып карайык, сонынъ сырагысында аьскерши корреспондент Владлен Татарский ян берген. Коьресизбе, бу куьнлерде карак туьркимлерининъ ваькиллери кайтип ийги аьзир болганларын, олар кайдай куьш пен де, усталык пан да оьз ниетлерин толтыратаганларын. Солай ок, биз эслеримизде Крым коьпирининъ атылувын саклап, соннан алган сулыпты кулланып болмага керекпиз.
Мутпага керек тувыл, националистлердинъ ягында Кавказ ериннен шыккан инсанлардынъ барын да. Эгер алдын олардынъ бир нешевлери, шариат уьшин куьресемиз деп, кышкырып турган болса, аьли олар кайдай баалыкларды коршалайдылар экен? Оларга баалык деген анълам таныс та тувыл. Солардынъ ишинде туьрли видеороликлер аьзирлеп, дагестанлыларга эм кавказшыларга – аьскер службасына барманъыз эм элди коршалавга шыкпанъыз, – деген шакырувлар да этедилер эм, оьзлери шейх Мансур, имам Шамильдей киели аьдемлердинъ атларын салып, кир ниетли «корпуслар» туьзедилер.
Бу куьнлерде террористлер оьзлерининъ иелерин авыстырганлар, аьли оларды канагатлавшы эм «ашатувшы» нацистлер боладылар.
Баьрисининъ де мырады бир – Россияды тизине салув эм сонынъ туьрли миллетли халкларын оьзлерине бойсындырув.
Бизге терактлардынъ тамамлары белгили, бизге тынышлы яшав керек, биз оьзимиздинъ аьвлетлеримиздинъ эм аналарымыздынъ наьсипке толган коьнъиллерин коьрмеге суьемиз.
«Карак туьркимлерининъ аьрекетин бардыратаганлар сыраларына айлак яс аьдемлер кирмеге боладылар. Сол аьрекетке киргизбеге суьйгенлер 15-25 ясларындагы яс аьдемлер мен ислейдилер, неге десе сондай беркимеген, кепленмеген яс аьдем алданып кетпеге болады. Сонынъ уьшин биз де яслардынъ ойларын дурыс кеплев уьстинде ислемеге керекпиз. Кайсы заттынъ да кабыгына карамага керек тувыл, сонынъ ишиндеги маьнели экенин анълатув, яслар араларында патриотлык сезимлерди кенъ яйылдырув, анълатув бизим борышымыз болады. Сондай анълатувлар ман бирге украиншы националистлердинъ сыраларына турувдынъ да ызы кайдай кыйынлыкка аькелетаганын айтпага тийислимиз. Солар оьлимге, бактылардынъ бузылувларына аькелетаганын аян коьрсетуьв де – бизим борышымыз. Эгер солай болса, кир ниетли аьдемлердинъ бизим ясларга куьшлери де етпес, эм биз миллет баалыкларымызды да, аьдемлеримизди де кыянатлыклардан саклап болармыз», – деген ойын яслар арасында белсенли гражданлык позициясынынъ кепленуьв, миллетлер ара урыслардынъ алдын шалув, экстремизм эм терроризм идеологияларына карсы турув соравлары бойынша ДГУ-дынъ Координационлык орталыгынынъ етекшиси Магомедов Магомед Юсупович билдиреди.
«Дагестанская правда» газетасыннан алынган.
Орысшадан коьширген
Г.Курганова.