Саният аьдемге оьзин кайсы бир маданиятка бойсынатаганын сездиреди. Аьдемлер саният асарларына тешкерип караганда, сол келбетте оьзин таныйдылар. Биз суьвретшилеримиздинъ суьвретлерине караганда яде шаирлеримиздинъ ятлавларын, хабарларын окыганда, оьзимизди сол дуныядынъ кесеги этип сеземиз. Келеектеги танъла туьзилмейди, ол буьгуьн туьзиледи. Озган кетеди, аьдетлер мутыладылар, бурынгы усталыклар йойытыладылар, эски юзиклер, кулакшынлар баска ерлерге аькетилинип сатылынадылар. Куьшли оьрленеди бурынгы алатларды табар ниет пен, ясыртып ерди казув, соьйтип, археологиялык артефактлар бизим районнан эм элимизден шет эллерге шыгарылып аькетилинедилер. Соны ман бизим асылымыз эм тарихтеги орынымыздынъ шайытлары йойытыладылар.
Озган 2020-ншы йылдынъ казан айынынъ 20-ншы куьнинде Россия Федерациясынынъ Юстиция министерствосы ман коммерческий болмаган организация «Ногай маданиятын саклав эм кайтадан тувувынынъ фонды» эсапка алынган. Фондтынъ аты узын болды, ама ол бизим мыратларымызды эм борышларымызды коьрсетеди. Онынъ сырасында 6 токтастырувшы, 4 колтыклавшы эм коьп сыйлы агзалары бар. Фондтынъ етекшиси мен Елена Якубовна Жукова (Уразакаева).
Фондтынъ сыйлы агзалары болмага бизим ногай халкымыздынъ баьри яратувшылык интеллигенциясын, ямагатшы аьрекетшилерин шакырамыз (олар районымыздынъ тысында яшайтаган болса да). Фондтынъ сыйлы агзаларына эсап йылда бир кере берилеек, Интернет аркалы яде фондтынъ ортак йыйынында.
Фонд ногай маданиятын коьтергишлев, солай ок Дагестан Республикасынынъ Ногай районынынъ яшавшыларынынъ миллет маданиятын саклав эм оьрлендируьв уьшин карыж йыйнав ниетте туьзилген. Аьр бир мырады бар аьдем, оьз эрки мен ярдамын этпеге болаяк.
Фонд фольклор-этнография- лык эм краеведческий экспедициялар уйгынлаяк, солай ок ерли анъ-эдаплык аьдетлерин кайтадан тувувга багысланган аьрекетти юритеек. Тагы да фонд кызыксынган ерли эм регионаллык мектеблерге, йогары окув ошакларга, музейлерге, волонтер эм баска ямагат организацияларга биргелес проектлерди яшавга шыгармага демевлик этеек. Фонд оьзининъ мыратларына етисер уьшин, кызыксынган патшалык учреждениелер мен, ерли самоуправление органлары ман биргелес аьрекет этеек. Фонд оьзининъ тематикасы бойынша конкурслар, презентациялар, форумлар эм баска яратувшылык эм коьлем билдируьв шаралар уйгынлаяк, солай ок авыл мектеблеринде семинарлар озгараяк, ерли яшавшыларын «Ногай авылларынынъ маданиятынынъ эм тарихининъ электронлы энциклопедиясын» туьзуьвге демевлик этуьв аьрекетти юритеек. Оннан баска, фонд билимлендируьв тармагында социаллык яктан маьнели болган проектлерин коьтергишлеек эм яшавга шыгараяк.
Ногай маданиятын саклав эм кайтадан тувувынынъ фонды эсапка алынганша, биз ногай суьвретши Сраждин Батыровтынъ суьвретлерин янъыртув бойынша ислерге акша тоьлеген эдик. Уьйкен коьмек тек фондына тувыл, савлай ногай халкына искусствовед Татьяна Петенина этип келеди, ол тезден фонд токтастырувшыларынынъ сырасына киреек. Дагестан суьврет ясав музейининъ реставраторы Мухтар Гаджиннаев пен уьйкен куллык этилинген, ол ногай суьвретшисининъ 20 исин кайтадан ярастырды, Москвадагы Пушкин атындагы музейининъ реставраторы Екатерина Кониковска 8 исин янъырткан.
Бу йыл Сраждин Батыров тувганлы 70 йыл болаяк. Район администрациясы суьвретшидинъ суьвретлерин янъырттырар уьшин материаллык коьмек эткен. Багетлерге 102 мынъ маьнет акша шыгарылган.
Ногай районынынъ администрациясынынъ аькимбасы Мухтарбий Аджековка эм онынъ коьмекшилерине коьтергишлев эткенлери уьшин уьйкен разылыкты билдиремиз. Сраждин Батыровтынъ мерекесине багысланган эстеликли шаралар ийги аьлде оьткенин суьемиз.
Фондтынъ планларына тек С.Батыровтынъ яратувшылыгы тувыл, усталыкларды да кайтадан тувдырув киреди. Сога коьре быйыл «Ногай кийгизлерин аьзирлев» бойынша пособиесин аьзирлевди баслаймыз. Кийгизлер, ногай оьрнеклери болган эр кисидинъ коьйлеклерин, дорбалар аьзирлев, агаштан ясалган бесиклер, атлар, сандыклар ясайтаган устаханалар ашув да ойларымызда бар. Бизим оьнерли аьдемлеримизди коьтергишлев де ниетлеримизге киреди.
Халкымыздынъ келеектегиси тек бизим оьзимиздинъ шалысувымызга бойсынады, аьдемлеримизди, тарихимизди саклайык!
Фондтынъ счеты 40701810 660320000024
Елена Жукова.
