Кой козылав шагы – малшылык тармагынынъ маьнели ислерининъ бириси. Койлар, аьдетинше, кыс айларында козылайтаганы бизге бала заманымыздан белгили. Козылар – койшылыктынъ ис сырагылары, сонынъ онъысы болады. Тоьл алув шагы онъайлы болып оьтуьвине табиат-ава аьллери, керек шаклы пишен-ем, тийисли ветеринар дарманлары эм мал меканларынынъ яравлыгы себеп болады.
Эсимизде, совет йылларында Ногай шоьллигиндеги ана койлар отарларында тоьл алув шагы февраль айынынъ ызында басланып, апрельдинъ ызына дейим баратаган эди. Кайбир койшылар аьр 100 ана койдан 120-140 козы алып саклаганлар, козылар десенъ сав, берк болганлар. Кой козылав ислери баьри де зооветеринар йорыкларын тутув негизинде оьткерилген.
Элбетте, аьлиги заманларда ондай коьрсетимлер болмайдылар, ана койларды искусстволы йорык пан урлыкландырув койылган, ама фермерлер, байыр ярдамшы хозяйстволардынъ басшылары эндиги де тоьл алув ислерине уьйкен маьне бередилер. Тагы бир яктан аьлиги заманда кыс айларында табиат-ава аьллери бурынгыдан коьпке юмсак болып оьтуьви де койшыларга яс тоьлди алувда уьйкен кыйынлыклар тувдырмайды.
Буьгуьнлерде Ногай районында декабрь-январь айлары ишинде баьри де ана койлардынъ 30 проценти козылаган деп айтпага болады. Баьриси быйыл 290 мынъга ювык ана койлар козыламага каралады.
Аьлиги заманда, айтпага, Куьнбатар авылы бойынша «Лашын» КФХ басшысы Мурзадин Карамурзаевтинъ, «Шамиль» КФХ етекшиси Арифулла Ярболдиевтинъ, «Гульмира» КФХ иеси Йолманбет Камашовтынъ, Кумлы авылдан «Кокешова Мадина» КФХ басшысы Мадина Кокешовадынъ, Бажигандагы «Омар» КФХ етекшиси Магомедали Омаровтынъ, Ленин авылдан «Эльдар» КФХ иеси Адильхан Асманбетовтынъ, «Ярахмедов А.» КФХ басшысы А.Ярахмедовтынъ кой кошарларында тоьл алув ислери уйгынлы эм етимисли аьлде бардырылады.
Терекли-Мектеб авылдан «Башантавов Камал Борадинович» КФХ иеси Камал Башантавов оьзининъ байыр хозяйствосындагы ана койлардан декабрь-январь айлары ишинде 200 козы алган. Ол соны ман бирге язлыкта да яс тоьл алмага ниетленеди.
Бизим заманларда район еринде козылайтаган койлар арасында меринос тукымлы койлар аз калган, коьбиси «Эдильбай» эм «Гиссар» йыныслы койларды саклайдылар.
Районнынъ кой оьстируьвшилери кыс заманына байыр маллары уьшин керек шаклы пишен-ем аьзирлегенлер.
М-А.Ханов.
Суьвретте: Камалдин Башантавов байыр хозяйствосында тувган козылар ман.
