Уьстимиздеги йылдынъ караша айынынъ ишинде Кызыл Байраклы Каспий флотилиясы оьзининъ 300 йыллык мерекесин белгилейди. Бу куьнлерде ол Каспий регионында энъ де куватлы аьскер-тенъиз куьшлерининъ биригуьви болады. Флотилия– туьзилген куьннен буьгуьнлерге дейим кубыла тенъиз япсарларын саклавшы. Сонда ис аьрекетин бардыратаган матрослар эм офицерлер оьз куллыкларына уьйкен яваплылык пан карайдылар эм оьз элине алаллык пан патшалыктынъ баьри кызыксынувларын саклайдылар.
Каспий моряклары дайым да оьз усталыкларын оьстируьв уьстинде ислейдилер. Олар, байрам ман байланыслы болып, эстеликли медальлер мен савгаланаяклар.
Каспий флотилиясынынъ тарихи бек кенъ эм кызыклы. Сонынъ оьрленуьви мен бирге Россия эм Персия араларында савда аьрекети де кенъ яйылган. Сол саьвдегерлерге тенъиз йолларды коршалав уьшин куьшти салмага демевлик те эткен. Айтпага, олар туьрли тенъиз коьликлер ясап турганлар, ама коьбисининъ бактысы, аьдемлер кулланув болжалы айлак кыска болган, неге десе биреви сувда ютылады, калганлары Степан Разиннинъ етекшилеви астында оьткерилген бунтларда ягыладылар.
1722-нши йылда, Перс кыдырувлар болган шакларда, Каспийде биринши флотилия туьзилген. Сонынъ биринши етекшиси Федор Апраксин болады эм сол йылдынъ караша айында Петр I оьз Указы ман соны беркитеди.
XIX оьмирде флотилиядынъ туьзилисине йылга эм тенъиз кемелер киргенлер. Аьсерши моряклар савда кемелерди, тенъизлердинъ бар байлыкларын саклап турганлар.
1942-нши йылдынъ язында, Сталинград эм Кавказга фашист баскыншылары шапкынлып эткен шакларда, нацист армиясынынъ (ясыртын аты «Юг» болган) бас борышы – Каспий тенъизининъ ягаларыннан алып Баку каласына дейим курсап алув эди…
Сол заманлар Уллы Аталык согысында бек авыр заманлар эди. Совет халкына коьп зыян келди. Уллы Аталык согысы заманларда Баку фронтты нефть пен канагатлап турган. Бакудан Красноводск каласына Каспий уьстиннен нефть кетип турган, сол йылларда оны «яшав йолы» деп те айтканлар.
1942-нши йылдынъ коькек айынынъ 26-ншы куьнинде «О вывозе нефтепродуктов из Баку и Грозного» деген ГКО токтасы да шыгады. Сол токтасты толтырар ниет пен «Касптанкер» ис коллективи баьри куьшин де салып, баьри кыйынлыкларды да оьтип, язлыкта, фронттынъ керексинувин канагатлав уьшин Астраханьге 37 мынъ тонна ягарлык еткерген. Кавказ уьшин урыслар юрген шакларда «Касптанкер» коллективи фронт уьшин 5 миллионнан артык тонна ягарлык аьзирлеп берген. Сол ягарлык пан савлай Кызыл Армия аьскершилерининъ техникасы канагатланган. Сонъында сол Кызыл Армия аьскершилери мен Сталинград согысында гитлерши аьскери бузгышланды. 1943-нши йылдынъ увыт айынынъ 2-нши куьнинде Сталинград согысында явдынъ 300 мынълык куьби шашырап, бузгышланув ман, енъуьвге йол алынган. Сол заман баьри совет аьскершилери атыннан– Сталинград коршалавшыларыннан Каспий морякларына сонъгы уьндев этилген: «Бизим баалы досларымыз эм агаларымыз Каспий моряклары! Биз сизге юрек туьбиннен, ягарлык пан канагатлаганынъыз уьшин, фронтлы савболсынымызды айтамыз. Сизинъ еткерген ягарлыгынъыз аркалы бизим бобардировщиклер явдынъ беркитпелерин бузгышлады эм яявлы аьскершилерге явга карсы шыкпага ярдам этти».
Каспий флотилиясынынъ 300 йыллык тарихи коьп зат акында биледи эм хабарлайды. Сол йыллар ишинде флотилия Астрахань каласында, сонъ Бакуда токталган заманлары да болды, неге десе сол ерлерде сув бузламайды. 2018-нши йылдан алып флотилия Каспийдинъ сырт боьлигинде токталган, неге десе сол ерде сув дережеси туьскен.
Бу куьнлерде Каспий флотилиясынынъ бас борышы тек тенъиз япсарларын коршалав тувыл, терроризм мен куьрес юритуьв де онынъ борышы болады.
Россия Федерациясында мобилизация басланган заманларда, Каспий флотилиясынынъ негизинде Дагестаннынъ туьрли калаларыннан, районларыннан мобилизованныйлардынъ йыйылма пункты ашылган. Олар тийисли аьзирликти оьткеннен сонъ, Каспий флотилиясынынъ тенъиз пехота боьлигининъ сыраларын оьстиредилер. Оларга Дагестан Республикасынынъ Аькимбасы Сергей Меликов оьзининъ насихат соьзлерин айтып кеткен.
– Сиз оьзинъиздинъ сайлавынъызды эткенсиз, сиз аьскер сыраларында турасыз. Мен сизге аьскерлик уьстинликти, тыпаклыкты эм дослыкты– сол касиетимиз бен биз баьри ерде де баскаланып келемиз эм сол бизге кайдай кыйынлыктан да шыкпага ярдамын этип келеди, йорайман. Менсизинъ аналарынъызга шыдамлыкты, ювыкларынъызга сизди саклавды сагынаман. Биз билемиз, сиз енъуьв мен кайтарсыз, – деди регион етекшиси.
Флотилия –кубыла тенъиз япсарларын саклавшы. Сонынъ янъы заманга келисли кемелери кайдай борышты да толтырмага амалы да, куваты да бар.
