Бизим элде, аьр аьдем оьзининъ яшав оьмири бойынша бир кере болса да, коьрмеге керек ерлер бар. Волгоград сондай ерлердинъ бириси. Тарихти тек окып калмага ярамайды, соны коьз бен коьруьв айлак та маьнели болады.
Сол себеп пен А-Х.Джанибеков атындагы мектебининъ 8-10-ншы класс окувшылары оьзлерининъ окытувшылары ман Баьтир кала – Волгоградта болып келдилер. Бу кыдырув олардынъ эслеринде айлак терен ыз калдырды деп айтпага болады. Коьп янъылыклар элимиздинъ, каладынъ аьскерли тарихиннен билдик. Бу калада коьп ерлер согыс йылларыннан бери эстелик болып сакланадылар. Айтпага, Мамаев Курган, Павлов уьйи, эски терменнинъ бузылган меканы эм сондай баскалар. Айтпага суьетаганым, боьтен де юрекке тиеди, аьдемнинъ ян тамын козгайды Сталинград урысларында катнаскан аьскер техникасы туьзилген музейинде коьргенимиз.
Царицын – Сталинград – Волгоград калаларынынъ тарихиннен, сол ерлерде яшаган белгили, оьз ери, эли уьшин пайдасын берген аьдемлердинъ акында коьп кызыклы хабарлар тынъладык.
Волгоград каласы Эдил йылгасынынъ узынлыгы бойынша 100 шакырымга эм кенълиги бойынша 2-12 шакырым ерге созылган деп белгили.
Биз – А-Х.Джанибеков атында мектебининъ окытувшылары эм окувшылары Мамаев Курганда токтаймыз. Бу эстеликтинъ янына якынлап келген сайын сонынъ баалыгын эм уллылыгын сезесинъ, мунда койылган аьдемлер алдында оьзинънинъ, буьгуьнги яшавынъ уьшин, разылыгынъды билдирмеге керегинъди анълайсынъ. Эстеликтинъ этегинде «Несиллер эстелиги» деген тас турады, сол халк гуьллер салып, оьз разылыгын билдирген ер болады. Соннан коьтерилген басамаклар бизди актереклер аллеясына аькелди, сол аьллея болса, «Стоявших насмерть» майданына аькелди. Баьтирлер аллеясында алты сынтас эсти каратады. Бу сынтаслар сол узактагы согыс йылларга, сол йылларда Енъуьв уьшин куьш салган аьдемлерге багысланып салынган.
Оннан сонъ, биз Аьскерлик данък залына киремиз, тамда Сталинград каласын коршалав уьшин янларын курманлык эткен аьдемлердинъ атларын окыймыз. 32-нши кайгылы лентасында биз оьз ердесимиз Абдулкерим Сувыкович Эдильбаевтинъ аты да язылганын окыймыз. Ол дайымлыкка сол киели ерде калган. Бу мемориал тактасында язылган аьр бир тукымды тешкеруьвли окыйман, юрегимде мунъшылык тувады, не шаклы аьдемлер бу согыста ян берген, бу куьнги тынышлыктынъ баасы кайдай уьйкен экен деген ойга келемен.
Ногай районымыздан барган куьп бирлесип, дайымлык отына янасып, гуьл байламын саламыз, сый этип, бир такыйка уьндемей турамыз.
Бу куьн бек кызыклы затлар аз болмадылар. Уллы Аталык согысы акында коьп затлар эситтик, кайдай баа ман келген экен бизге сол енъуьв. Соны биз баалап эм аявлап сакламага – борышлымыз.
Э.Суюндикова, А-Х.Джанибеков атындагы мектебининъ етекшисининъ уйгынлав бойынша орынбасары.
Суьвретте: Волгоград каласында балалар.
