Коьнъиллерди коьтерген кобызы ман, йыры ман

Зейинлик аьр кимге берилмейди. Кудай оьзининъ яраткан аьдемлериннен сайлап алып оьзи суьйгенлерине савкатлайды деп те айтылады. Тек бир зейинлик пен де болып калмайды. Уьстинликлерге етисер уьшин, кайдай да бир сулыпты байытар уьшин коьп окымага, уьйренмеге, арымай-талмай ислемеге туьседи. Бар сондай аьлемет аьдемлер, олар сулыбын байытар уьшин куьн сайын окымаска да боладылар, оларга айырым талап берилген. Олар халк пан да суьйдимли, оларды коьрсе аьдемлердинъ коьнъиллери де коьтериледи, йырлап басласа, кыйынлыклар мутылады. Олар болса Кудайдынъ суьйгенлерининъ арасыннан энъ де суьйдимлилери болар тагы.

Бу сыдыралар халкымыздынъ суьйикли йырлавшыларынынъ бириси Бегали Куруптурсуновка багысланады. Акыйкатлай да ол аьр кайсымызга куваныш, суьйиниш аькеледи, «йырлашы» деп тилегеннинъ ол бир де йигерин йыкпайды, алгасаса да, куллыгы болса да, токтап кобызын шалып, бир-эки йырын йырлайды. Сонъ куллык та бир енъил болып кеткендей болады.

Бегали Куруптурсуновтынъ наьсипли балалыгы Таьтли-Булак авылында озган. Ол оьскен уьйкен татым аьелде анасы да, агалары да, иниси де йырлап билгенлер. Бу куьнлерде оьзининъ йырга, анъга суьйимге толган балалыгын йырлавшы булай эскереди: «Кобыз меним уьйкен агамда бар эди. Ол сол саз алатын бир уьйкен мал берип алган. Агамыз кобызын тек энъ кишкей инимизге ойнамага беретаган эди, сога коьре болар тагы ол бизден де алдын кобызда ойнап уьйренди. Мен уьйде болган муьлкти оьзиме музыка алат эсабында кулланганман, олтыргышка касык пан урып та ойнаганман, тек тоьгеректеги авылдасларым мени акырып токтататаган эдилер».

Эл алдында эр борышын толтырмага заман да етеди. Йигит бас деп Куйбышев, сонъ Курская областьлеринде службасын бардырган. Аьскер сырасыннан кайтып, оьзининъ яны суьйген анъ ман байланыслы исин баслайды, оьзине кобыз алады эм бу куьнге дейим оннан айырылмайды.

Бегали Куруптурсунов бас деп Таьтли-Булак авылындагы маданият уьйинде методист, сонъ мектебте анъ дерисининъ окытувшысы болып ислейди. 1992-нши йылдан алып бу куьнлерде де тувган авылындагы маданият уьйининъ етекшисининъ куллыгын бардырады. Соны ман бирге «Айланай» фольклор-этнографиялык ансамблининъ эм ногай саз алатлар оркестрининъ солисти болып ислейди. Тагы да районымыздынъ авылларында оьткен туьрли яхшылыклар да Бегали Куруптурсуновтынъ ортакшылык этуьви мен бек куванышлы эм эсте саклангандай этип озадылар.

Йырлавшы Шелков районында озган «Ойна, кобыз» конкурс-фестивалинде, Махачкала, Грозный калалардынъ куьнине багысланган байрамларда эм коьп баска шараларда катнаскан. «Ногай Эл» радио баргысынынъ иеси. Ол йогары кеспи усталыгы, ногай маданиятынынъ оьрленуьвине уьлис коскан уьшин бир неше Сый грамоталар ман савгаланган.
Бегали мен Салимет Куруптурсуновлардынъ татым аьелинде уьш балалары оьседилер. Тунъгыш баласы Эдигеге эм аькие кызы Айнагульге атасыннан йырга суьйим тамыр-тамырдан коьшкен. Аьлемет тавыслы Эдиге Астрахань каласында маданият колледжинде окыган, туьрли конкурсларда катнасып, баргылы орынларга тийисли болган. Коьзел Айнагуль «Шоьл тавыслары» конкурсында бир неше кере катнаскан. Кызы Оьлмесхан Москва каласында ислейди. Бегали мен Салимет уныкларын «баладынъ баласы балдан таьтли» деп суьедилер.
Янъыларда Бегали Куруптурсунов ювык-кардашлары, тенъ-дослары, авылдаслары, ис йолдаслары тоьгерегинде оьзининъ 60 йыллык мерекесин белгиледи. Биз ога аьли де коьп йыллар узагына оьзининъ йырлары ман коьнъиллерди коьтерип турганды йораймыз.

Н.Кожаева.
Суьвретте: Б.Куруптурсунов.