Мен оьзимди бир-бирде керекли де, керексиз де уьрип туратаган ийттей сеземен. Кашан да, сондай тенълестируьвимди газета окувшыларым макул коьрмесе де, айтпай болмайман. Баьтирлер Аллеясы акында яным калай авырыйды, куьн сайын бир неше кере юремен Аллея ман, куллыгым да, уьйим де сонынъ касында. «Авылдынъ коьрки – сынъар Баьтирлер Аллеямыз» деп оьктемсип, неше кере де язамыз газетамыздынъ бетлеринде, статусларымызда, баьри ерлерге де суьвретлерди салып туратаганлар да бар . Мен болсам, неше йылдан бери Аллеямыздынъ коьрксиз ерлерин коьрсетип тураман.
Янъыларда архивтеги газеталарымыздынъ бетлерин бир актарган эдим, йыл сайын Аллеяда оьрип юрген сыйырлардынъ акында язатаган болыппан, тек поэма язбай калыппан солардынъ акында. Аллеяды бирев де карамайды. Мени кайзаманда да футбол ойнайтаган топ кимик анда-мунда тебедилер – район администрациясы «биз яваплы тувыл» деп, авыл администрациясына йибереди, ерли администрациясы «бизим баланста тувыл» деп, меним соьзиме кулак та аспады. Соьйтип онлаган йыллар да кетти, аькимбаслар да авыстылар Терекли-Мектеб авылында, тек баьрисине де белгили баснядагыдай болып, «юк аьли де сол ерде».
Баска ерлерге барсанъ, сондай аллеяларды, паркларды коьрсенъ, коьнъилге-коьнъил косылады, яркырап турган шешекейлер, тоьгеректе — тазалык. Мен эртенъликте куллыкка бараятканда, аллеяга кирсем ок та, каргалардынъ кокларына аягымды басаман, олар баьри ерлерде – олтыргышларда, баьтирлердинъ эстеликлерининъ басында. 9-ншы Май куьни алдында бираз куллыклар этилинеди, оьленди зырылдатып, кайтип болса соьйтип кыркып аладылар, йыйналганлар йыйылады, йыйналмаганлары кокыс болып каладылар. Кокыс таслайтаган шелеклердинъ тек иши тувыл, тоьгереги де кокыска толы. Кеште бир-бир заманда аллея ман юремен, олтыргышларга олтырмага коркасынъ, нас болаятыр. Йогарыда янып турган шыраклар тереклердинъ бутакларыннан биревлери ярык бермейдилер, шешекейлер шашылган ерлерди оьлен каплаган. Сол ма бизим авылымыздынъ коьркли ери?! Неге авыл администрациясы сол затка бир маьне де берип болмайды. Бир аьдем-савлы инсан тавып, куллыкка алса, кыйын акын тоьлесе, этип болмас эди ме ол тазалык? Заман-заманы ман оьленди кыркып алса, тазаласа, каргалар келетаган шакта оларды кувса, кайтып келмейди олар. Бир йыл Александр Аметов олардынъ уяларын уьйкен кран-автокоьлик пен тайдырган эди, сол йыл Баьтирлер Аллеясында бир карга да йок эди. Баьри зат та аьдемнинъ колында ша. Биз балаларга кайдай коьрим коьрсетемиз? Олар ойнамага келедилер, кешке таман яс ата-аналар саьбийлери мен кыдырадылар, балалар наслыкты коьрмесе экен деп ойлайман.
Дурыс, кокысты таслав ер-ерге – ол бизим маданиятымыздынъ тоьменлиги. Болса да, Аллеямыздынъ коьркин ярасыклы этуьв акында ерли власть органлары каьр шекпеге керек деп ойлайман.
Соравымды кимге каратаягымды билмесем де, сорайман: «Баьтирлер Аллеясын ярасыкландырув яваплылыгы кимде?». Сол соравыма явап аларман ма экен? Бу сорав баьрисиннен де маьнели.
Г.Бекмуратова.
Суьвретте: Баьтирлер Аллеясынынъ коьрки.
