Халкымызда соьзине берк, яны авырыган, кайратлы йигитлер аз тувыл. Солардынъ бириси бу суьвреттеги эр киси – Салих Касамбиевич Бекмуратов.
Ол 1981-нши йылда Ставрополь крайынынъ Нефтекум районынынъ Каясула авылында тувган. Эр бала эки ясына толганда, аьели Тукуй-Мектеб авылына коьшкен. Ерли орта мектебин кутылып, Георгиевск каласынынъ патшалык колледжине окувга туьскен. Окувды етимисли битирип, колына кеспилик дипломын алган. Ис аьрекетин Нефтекумск каласында каравыллав службасында баслаган.
Оннан сонъ бир-эки йыл керуьв регионында да ислеген. Сонъ 2010-ншы йылда авылга кайткан эм Тукуй-Мектеб авылынынъ «Мадар» футбол командасынынъ тренери болып куллык этип баслаган. Буьгуьнлерде тренерлик аьрекетин йогары каныгыслыкта бардырады. Шалыскыр замандасымыз озган 2022-нши йылда Нефтекумск кала округы бойынша Советининъ депутаты болып сайланган. Халктынъ эткен сенимин оьз иси мен аклайды. Ол зат куьннен-куьнге, боьтен де ашык сезиледи. Туьнегуьнлерде Ставрополь крайынынъ РННКА-сынынъ эсаплав-сайлав йыйынында Салих Бекмуратов Нефтекумск кала округынынъ ногай миллет-маданият автономиясынынъ председатели этилип сайланган. Тоьменде оны ман кенъесуьвди беремиз:
– Салих Касамбиевич, Сиз оьзинъиз кара кура бурынгы ногай ырувыннан. Ырувынъыз акында не зат билесинъиз, олар ман байланыс тутасынъызба?
– Меним ырувым кара кура. Аьвелгиде олардынъ уьйкен авыллары болган.
Олар, коьбисинше, аьли де, янымыздагы Бейсей авылында яшаганлар. Аьлиги заманда Турцияда Кара Кура деген авыл да бар. Алдыда мен аталарымнынъ авылын йокламага ниетленемен. Мен яшайтаган Тукуй-Мектеб авылында да кара кура ырувлылар бар. Биз бек ювык катнаймыз.
– Нефтекумск кала округында ногайлардынъ яшавы акында не зат айтпага боласынъыз?
– Буьгуьнлерде авылларымызда аьдемлер ярасык шарлаклы уьйлер куратаганларына карап, суьйинесинъ. Ногайлар оьмир бойы курылыс исинде айтылып келгенлер. Олар – бурыннан алып куллыктан коркпайтаган халк. Аьдемлер, коьбисинше, эгиншилик пен каьр шегедилер, карбыз, кавын, бадражан, кавынбала, ногыт, соган оьстируьв мен каьрлейдилер. Авыл хозяйство товар болдырувшылары ямагатшылык ислеринде де белсенли ярдамласадылар.
– Салих Касамбиевич, энди «Мадар» футбол командасы акында хабарласанъыз экен. Команда сонъгы он йылдынъ ишинде кайдай етимислер мен белгили?
– Мен «Мадар» футбол командасынынъ тренери болып куллык этетаганлы он йыл болды. Сол заманнынъ ишинде командамыздынъ спорт аьрекетшилери халкымыздынъ атын да, футбол командасын да район эм край оьлшемлериндеги, сондай болып, коьп регионларда озган турнирлерде, Керуьв Кавказ эм СКФО чемпионатларында данъклаганлар. Янъыларда Ставрополь крайынынъ Курская станицасында футбол бойынша озган регионлар ара сынасларында сыйлы экинши орынды алып кайттык. Турнирде Дагестан, Керуьв Осетия-Алания, Кабарты-Балкар Республикаларыннан энъ де ийги командалар катнастылар.
– Салих Касамбиевич, озган 2022-нши йылда, Сизди Нефтекумск кала округы бойынша Советининъ депутаты этип сайлаганлар. Аьрекетинъиз акында хабарласанъыз экен.
– Мен оьз аьрекетимди авыл юртларында йолларга карав беруьвден баслаганман. Алдыда депутатлык исим бойынша этпеге суьйген ниетлерим коьп. Халкым ман тил бирликте баьри де соравларды шешермиз, деп ойлайман. Мага этилген сенимди акламага шалысаякпан. Сога коьре, кайдай да тамамлар акында айтпага аьли де эрте. Алдыда куллыклар коьп.
– Туьнегуьнлерде Ставрополь крайынынъ ногай миллет-маданият автономиясынынъ эсаплав-сайлав конференциясы озган. Онда Сизди Нефтекумск кала округынынъ ногай миллет-маданият автономиясынынъ председатели этип сайлаганлар. Автономия кайсы йылда туьзилген? Кайдай ислерди бажарасынъыз?
– Ставрополь крайынынъ регион миллет-маданият автономиясы яркын тарихлик йолды оьткен демеге боламан. РННКА узактагы 2012-нши йылда туьзилген. Онынъ биринши басшысы халкымыздынъ болымлы аьдеми Заурбек Шерпеев болган. 2017-нши йылдан алып РННКА-ды бажарымлы йигит ердесимиз Зенадин Шандиев басшылайды. Бир-эки ай артта эсаплав-сайлав конференциясы озды. Онда Ставрополь крайынынъ Думасынынъ депутаты Заурбек Шерпеев, Ставрополь крайынынъ ногай миллет-маданият автономиясынынъ председатели Зенадин Шандиев, Нефтекумск кала округынынъ баьри де авылларыннан боьлик етекшилери катнастылар. Йыйылганлар меним кандидатурамды демевлеп, Нефтекумск кала округы бойынша ногай миллет-маданият автономиясынынъ председатели этип сайладылар.
Ямагатшылык исимди мен энъ алды ман авылларда яс-явкады окувга, спортка тартувдан баслаганман. Билим мен спорт бирге бармага кереклер деп ойлайман. Неге десе, буьгуьнлерде кишкейиннен алып балалар телефонлар ман, Интернет пен кызыксынып оьседилер. Балалардынъ ногай тилинде соьйлемевлери, боьтен де бек мунъайтады. Сол затларды болдырмас уьшин биз яс-явкады билимге, спортка, халкымыздынъ аталардан калган ийги аьдетлерине тартув ислерин яшавга эндирмеге керекпиз. Балаларга спорт сырларын танытув мыратта, коьбисинше аьлде, турнирлер озгараякпыз. Айтпага, коькек айында Каясула авылында атшабыслар озгармага ниетленемиз. Сондай болып, «Шоьл баьтирлери» Савлайногайлык турнирин де озгармага аьзирлик коьремиз. Ногай авылларымызда ортак билимлендируьв мектеблеринде эм балалар бавларында тувган тилимизде окытувды янландырмага ойымыз да бар. Сол исти аьлиги заманда балалар уьшин баспаланатаган «Маьметекей» адабиат-суьвретлев журналыннан басламага суьемиз. Куьшимиз – бирликте. Эгер алдыда куллыклар юрсе, мектеблерде ногай тил эм адабиат дерислерин юргистуьвди басламага ой этемиз. Тек мектеблер уьшин окув китаплерин, окытув кулланмаларын алмага, окытувшыларды аьзирлемеге керек. Йылдан-йылга тилимизди йойып барамыз. Тилсиз халк – янсыз халк деген атайлар. Сол затты дурыс анълап, аьр йыл сайын да мектеб окувшыларын ногай тилимиздинъ асыл байлыгы ман таныстырув мыратта «Билимли бол» деп аталган интеллектуаллы шарады озгарамыз. Онда билимге ымтылыслы, шалыскыр ясларды эм кызларды ашыклаймыз.
– Савболынъыз, Салих Касамбиевич. Биз Салих Касамбиевичке алдыда баьри баславларында да тек йогары уьстинликлерди, берк ден савлыкты, мол наьсипти йораймыз.
Кенъесуьвди юриткен Асан Найманов.
Суьвретте: Нефтекумск кала округынынъ ногай миллет-маданият автономиясынынъ председатели, кала округынынъ Советининъ депутаты, «Мадар» футбол командасынынъ тренери С. Бекмуратов ис орынында.