Арувхан Бегали кызы Байманбетова 1994-нши йылдан алып педагогика тармагында куллык этип келеятыр. Оьзи Карашай-Шеркеш патшалык университетининъ тарих факультетин битирген. Йогары категориялы окытувшы. Дагестаннынъ маданияты эм аьдетлери бойынша дерислер береди. Арувхан Байманбетовадынъ сулыбы мектеб бойынша ис йолдаслары ман бааланады эм кулланылады. «Окытувшы йылы-2005» деп аталган муниципаллык конкурсынынъ енъуьвшисининъ бириси, «Билимлендируьв етекшиси-2015» деп аталган республикалык конкурсынынъ финалисткасы, «Мектеб директоры-2015» деп аталган Савлайроссиялык конкурсынынъ катнасувшысы, «2014-нши йыл ДР-нынъ ийги окытувшысы» деген атты казанган. Оннан баскалай болып, 2016-2017-нши йылларда Москва каласында оьткерилген Савлайроссиялык яслар форумынынъ енъуьвшиси.
А.Байманбетова окытувшылар, окувшылар эм ата-аналар арасында уьйкен сый ман пайдаланады. Мектебтинъ, авылдынъ эм районнынъ яшавында белсен катнасады.
2011-нши йылдан алып Ногай район Кара-Сув авылынынъ орта мектебининъ директоры. Журналист эм публицист Анвар-Бек Култаев оны ман йолыгысып, авылдынъ, мектебтинъ алдынгысы эм аьлигиси акында хабарламага тилеген. Аьли онынъ берген явабын баспалаймыз.
Меним авылым, меним мектебим
Ногай районынынъ Кара-Сув авылы 1917-нши йыл 92 йыл артта туьзилген. Ога Кара-Сув деген аты берилген. Не себептен экен? Себеби – авыл тоьгерегинде муннан онлаган йыллар артта коьплеген коьп кишкей коьллер эм кишкей тоьбелер болганлар. 1963-нши йыл бизим авылда биринши баслангыш мектеби ашылады. Ол бир кишкей ногай уьйинде ерлескен болыпты. 1963-1964-нши йылларда онынъ биринши окытувшысы эм директоры Марпуьвет Байгази кызы Динибекова болган. Мектебте 13 бала окыган. Онынъ биринши выпускниклери – С.Маушев, У.Арикбаева, М.Акбиева эм О.Абдулжалиева.
1965-нши йыл мектеб заведующийи болып ерли яшавшысы Фанир Джумагишиев беркитилген эм бир неше йыллар етекшиси болып та турган. Оьзи болса, орыс тили эм адабиатыннан балаларды окытады. Тийисли кепте борышын толтырган эм тек 1991-нши йыл Фанир Джумагишиев тийисли тыншаювга кеткен. Авыл, мектеб эм окытувшылар, балалар арасында уьйкен абырайлы болган, яс несилди тербиялавга сав оьмирин багыслаган. Оьзи яслар насихатшысы эм йоллавшысы да болып келген.
1982-нши йыл Кара-Сув баслангыш мектеби 8 йыллыкка коьширилген. Онынъ директоры – Мурат Елакаев, завучы – Людмила Исаева болганлар. Балаларды ети окытувшы окытканлар. Класс меканлары агаш пан йылытылганлар. Агашты окытувшылар эм окувшылар оьзлери кыска аьзирлегенлер.
1983-нши йыл мектеб директоры болып Эсенгельди Магомедов келген. Сол заманда мектебте 80 бала окыйтаган эди. Биринши кере сосы мектебти 11 окувшы биткенлер. Арасы 9 йыл оьтип, 1992-нши йыл, Кара-Сув орта мектебке айландырылган. Мектеб районда тувыл, республикага белгили болган. Окувшылар республикалык олимпиадаларда, конкурсларда ортакшылык эткенлер. Окувшы Янибек Динакаев – орыс тили эм адабиаты, Мурат Байманбетов физика бойынша республика олимпиадаларында енъуьвшилер болып турганлар. Эсенгельди Магомедовка «ДР-нынъ ат казанган окытувшысы» деген сыйлы ат тагылган.
Бизим мектебтинъ коьплеген выпускниклери йогары окув ошакларын битиргенлер, район дережеде яваплы куллыкларда да ислейдилер эм сый оьрмет пен пайдаланганлар. Бизим мектебти эки кызымыз – Гульзира Умарова эм Айбийке Аджимурзаева алтын медальге биткенлер. Бизим мектеб выпускниклери – шаирлер, музыкантлар, йыравлар боладылар. Сондайлардан – Фарида Шомаева, Гульмира Аджатаева, Мурат Аджимуллаев эм сондай баскалары… Бир неше выпускниклеримиз йогары окув ошакларын битирип, аьлиги коллективте куллык этедилер. Айтпага, Фарида Зарманбетова – завуч, Альмира Акбердиева – тарих эм обществознание дерисин беруьвши, Кайтархан Копиева, Маржанат Култаева эм баскалары – баслангыш класслар окытувшылары.
2011-нши йылдан алып мен бизим мектеб пен етекшилеймен. Бизим мектебте 16 окытувшы бар. Аьлиги заманда бизим мектеб коллективимиз бек тыпак, окытувшылар ийги ислевге ымтылыслы болып турадылар.
Айтпага, Байбийке Даутова – окытувшылардынъ республикалык конкурсынынъ катнасувшысы, Фарида Зарманбетова эм Байбийке Даутова район окытувшыларынынъ яратувшылык куьбине киреди. Район окытувшылар сырасында методикалык коьмек беруьв уьшин район мектеблерине барадылар. Сондай мысаллар аьли де коьп. Бизим мектеб акында соьз бардырылганда, онынъ бавы акында да айтув керек. Мине он йылдан бери онынъ емислери авыл яшавшыларын, окувшыларды эм окытувшыларды баалы витаминлер мен канагатлап келеди. Емислердинъ бир кесегин балалар оьзлери сатадылар эм сол казанган акшага биз окувда эм ямагат куллыкта баскаланган окувшыларга туьрли савгалар, савкатлар аламыз эм шатлыклы аьлде тапшырамыз. Окувшылар бавы аьдемлердинъ тыншаюв паркына да айланып барады демеге ярайды… Тереклерге эм емислерге окувшылар эм окытувшылар аьр заман оьзлери карайдылар.
Мектебимиздинъ буьгуьнги аьли осал тувыл демеге керек. Олай деп айтувым, 2011-нши йыл ога капиталлык ремонты этилинген: терезелери эм эсиклери янъыдан салынганлар. Фойединъ полларына кафель тоьселген. Коьплеген янъы муьлклери эм баскалай затлар алынган. Аьлиги куьнлерде мектебимизде 3 телевизор, 14 компьютер, 1 ноутбук, 1 проектор эм 1 интерактив тактасы эм оьзгелей затлар бар. Олар ман пайдаланып, балалар билимлерин эм анълавларын оьстируьвге куьн сайын кыйын саладылар. Окувшылар саны юзге ювык. Заман токтамай кетеди, эм мен он йылдан бери етекшилик этетаган районнынъ Кара-Сув орта мектебтинъ коллективи тагы да ийги уьстинликлерге етисеегине сеним салмага суьемен. Биргелесип эм бир тил тавып куллык эте турсак, бизим окувшы балалардынъ нызамы да эм окувы да дайым ийгиленер. Сол затка етиспеге бизде ийги аьллер де бар.
А.Байманбетова,
Кара-Сув авыл орта мекбенининъ директоры.
Суьвретлерде: А.Байманбетова; окытувшылар коллективи.
