Мен Дагестан Республикасынынъ Тарумов районынынъ Ново-Дмитриевка авылында яшайман, ерли мектебте 8-нши класста окыйман. Мен тынышлы заманда тувганман эм яшайман. Аьлиги заманда ядыралардынъ атылувын, куьллелердинъ сызгырувын эситпеймиз, сол – уьйкен наьсип, неге десе кавга – оьлим, кайгы.
Меним тенълерим сол кайгылы куьнлер акында аз биледилер, бизим аьеллеримизге кайдай зарар аькелгенин билмейтаган болсак та ярайды. Согыс баьримиздинъ ата-бабаларымыздынъ яшавында ыз калдырган. Бизим аьелимиз де шетте калмады.
1941-нши йылдынъ тамбыз айынынъ 22-нши куьнинде кайгы келди бизим элимизге. Кара тастар байлап, Шобытлы авылына да кирди кавга. Бу авылда меним уьйкен атайым аьели мен туратаган болган. Меним уьйкен тетем Еллетхан Дауд кызы Бекмурзаевадынъ хабарлавыннан мен уьйкен атайым Дауд Ханмурза увылы акында билгенмен. Ол 1923-нши йылдынъ курал айынынъ 5-нши куьнинде тувган. 1942-нши йылдынъ коькек айынынъ 16-ншы куьнинде уьйкен атайымыз давга кеткен. Ол 15-нши мергин батальонына туьседи, уьш айдан сонъ бу батальон 1017-нши айырым байланыс батальонына коьширилген. Батальон Сырт-Кавказ согысы бойынша аьскерлерин аьжетсизлев уьшин туьзилген. Дауд Ханмурза увылы Бекмурзаев куллык эткен батальон Моздок каласында орынласкан. Бу ерде олар 1943-нши йылга дейим коршалав согысларында катнасканлар, олардынъ бас борышы – явды токтатув эм нефть шыгатаган ерлерге йибермев. 1943-нши йылдынъ ызында – 1944-нши йылдынъ басында фашистлерди Днепр йылгага дейим кувганлар. Бу ерде калган аьскерлер боьликлериннен 1-нши Украина фронтын туьзгенлер, оны генерал Ватутин басшылаган. Кыйынлык пан, йойымлар ман Днепр йылгады бизим аьскершилер оьттилер, кайыклар ман ялдап онъ ягага шыктылар. Онъ ягасында аьскерлер Киев, Львов калаларды босаттылар эм фашистлерди оьз ерине карап кувдылар.
Меним атайым Дауд Чехословакияга кетеди, онынъ борышы – байланыс пан аьжетсизлев, сонъында Варшавада ол поляклар аьскерлери мен байланыс туьзеди, мунда ол 1947-нши йылдынъ коькек айына дейим ислеген. Сол йыл атайымыз уьйине кайткан.
Уллы Енъуьвди атайым Варшава каласында карсы алган. Бизим аталарымыз тувган ерин коршалаганлар, 1418 куьнлер эм туьнлер кара кавга бизим элимизди бузган эм коьплеген аьдемлерди оьлтирген, балаларды етим эткен, аналардынъ, хатынлардынъ басларына кара тастарлар байлаган.
Авылда тынышлы яшав ман яшаган атайым Дауд. Кашан да, кыйын эди бузылган элди кайтадан туьзбеге. Атай колхозда учетчик, колхоз председатели, партия организациясынынъ секретари болып ислеген, сонъында райисполкомда йол хозяйстволык боьлигининъ етекшиси болып 1972-нши йылга дейим куллык эткен. 1972-1978-нши йыллар «17-нши партия съезди» атындагы партия организациясынынъ секретари болып ислеген.
Меним атайымнынъ аьели татым эм уьйкен болган – 5 увылы эм 3 кызы болган. Олар баьриси де кеспи байырлап, оьз аьеллерин курып яшайдылар. Атайымнынъ немересининъ бирисине онынъ атын атаганлар. Кишкей Дауд уьйкен атайынынъ йигитлиги мен аькелген Уллы Енъуьвдинъ немереси болады. Мен уьйкен атайымды бир де коьрмегенмен, болса да мен оны ман оьктемсиймен, мен оннан коьрим аламан. Атайым эм онынъ несили бизге тынышлы яшав савгалаганлар.
Савлай дуныяда тынышлык болсын, оьз Элимизди аявлайык эм саклайык.
Атайым, тынышлы яшав уьшин сага савбол айтаман. Биз сени дайымларга эсимизде саклаймыз.
Темирбек Манапов.
Суьвретте: Темирбек Манапов атайы Даудтынъ суьврети мен «Оьлимсиз полк» акциясында катнасув алдында.
