ГУЛЬФИРА БЕКМУРАТОВА
Куьннинъ коьзи ерге туьседи, ама кыстынъ есирине туьскен авлакты йылытпайды. Авылдынъ шетинде орынласкан оьлик сувык болып коьринеди эм армаганда орынласкан эм яланъашланган ялгыз терек, аьдемди сезгендей болып, бутаклары ман суьйинишли шайкайды. Аминат мезардан коркпайды, коьп коркынышлы, аьдемнинъ шаркын бузлаткан хабарлар эситкен ол, болса да Мансур-атай оны кишкей заманда атка олтыртып, авыл мезарына аькелетаган эди. Кишкей кызды ат уьстине олтыртып, оьзи мезардынъ ишине кететаган эди.
– Коркпа, балам, мен аьли келермен кеш калмай, оьликте койылганлардан коркув керек тувыл, олардан яманлык болмас, олар ушын дуныяда, биз болсак, ялган дуныяда, сол зат коркынышлы деп ойлайман, балам, – деп соьйлейди Мансур-атай. Сол заман бу соьзлерге маьне бермейтаган эди Аминат, аьли болса эсине алып, ойланады, ушыны ман да, тирилер арасында яманлар коьп экенин яшай келе анълайсынъ.
Мансур-атай авылдас болып туратаган эди олар ман, коьп ийги эскеруьвлер байланыслы атай ман. Атка олтыртып, йиберип коятаган эди, ат аста-акырын юрип, кызды алып барады, соьйтип уьйренген болартагы. Канитат-тетей кызга таьтли сыпыра туьзетаган эди, каты куьн баска авылда окыйтаган Аминатты уьйге аькетеди Мансур-атай. Кырда тезекке пискен оьтпектинъ ийисин аьли де сезеди Аминат, Канитат-тетей аска айлак уста эди. Эсине алады балалыгын Аминат, сол эскеруьвлер буьгуьн оны мезарга да аькелдилер. Кишкей кызалак анасыннан атасы акында бир де сорамайтаган эди. Йок па йок. Оны ман бирге окыйтаган Муслимнинъ де атасы йок, солай болатагандыртагы.
Анасы куллыкта заманда, Аминат Келдихан уьйинде калатаган эди, ол бир куьн олардынъ азбарына бир эр киси киргенин коьрди. Медине-абай уьйде йок эди, тек онынъ кызы Келдихан бар эди. Ол Аминатты ясына толмаганнан алып карайды, буьгуьн де олар уьйде тек экеви. Азбарга кирген аьдемди коьрип, Келдихан тынышсызланды, кызды колыннан алып, капыдынъ артына тыкты, оьзи таныс тувыл аьдемнинъ алдына шыгып, соьйледи. Олардынъ хабары эситилмейди, тынысын алмага корккан кызалакты Келдихан келип капыдынъ артыннан шыгарды…
Сол оьзгерислерди аьлиги заманда Аминат ийги этип эсине алып болмайды, сорады ма ол Келдиханнан ким келгенин, неге ол тыгылганы, эсинде йок. Коьп йыллардан сонъ эскеретаган эди Келдихан сол куьнди.
– Сенинъ атанъ эди ол, сени излеп келетаган эди, мен сени неше кере де капыдынъ артына тыкканман, – деп куьлетаган эди абай. Мен оны атам экенин билген болсам, не эткен болар эдим деп ойланады Аминат. Ким биледи…
Биринши кере келди оьликке Аминат. Мунда онынъ атасы койылганын ата бир аданасы ога айтты, олар бирге келдилер. Атасы койылган камыр бираз шетте орынласкан. Алимхан карындасынынъ юреги буьлкилдегенин анълайды. Ол уьндемейди. Камыр тасы заманнан эскирген.
– Бу ерде бизим кардаш-тувганлар коьмилген, оькинишке, яслар да бар, – деп соьйлейди Алимхан. Бир кесек ерде бир тукымлы камырлар кадалган. Аминат атасын таныды, оьзининъ коьзлерин, ашык мыйын суьвретте коьргендей болды. Мезарда окыйтаган дуады окып, Алимхан экеви дуа эттилер. Сонъ, янындагы сезимлерине куьши етеалмай, Аминат атасынынъ сынтасын кушаклады… Кайтканда йол узак болып коьринди, тыныклыкты бузып, Аминат аданасына кайтип капыдынъ артында турганы акында хабарлады.
– Мен аьр заманда да бир туьс коьремен. Мен капыдынъ артыннан шыгып, атамнынъ артыннан ювыраман, кышкыраман, ама ол бурылмайды, – дейди яс хатын. Кеште коьп заманга дейим уйклаялмады Аминат. Ойлар топарласып, бир-бирисин анъламайдылар. Уйкылы-уявлы болып, ол анасын да, атасын да коьреди туьсинде. Эртенъликте танънынъ аьли де яркын тувыл саьвлеси Аминатты уянттырды. Туьнегуьнди эсине алды ол эм юреги кайдай бир рахатлыкка толды. Кеште коьрген туьсине куьлемсирейди хатын, атасы оны капыдынъ артыннан алып, кушагына кысты.
– Меним атам, атам…, – деп сыбырдайды Аминат, тап кишкей баладай болып.
