Балалыгы да, яслыгы да элимизге кыйын заманларда оьтти. Баьри яктан да танъкылык заман эди. Билим алув да енъиллерден тувыл эди, неге десе билимли аьдемлер саны да суьйингендей болмаган, ама билим алмага кайратланып турган ясларымыз бар болган. Сондай инсанлардынъ бириси, бу куьнлерде оьзининъ 80 йыллык мерекесин белгилейтаган ясуьйкенимиз Юмаш Акманбет кызы Кутильгереева эди.
Юмаш Акманбет кызы Кутильгереева – Червленные Буруны авылынынъ сыйлы ясуьйкенлерининъ бириси, ол тек авыл ишинде тувыл, Ногай районы бойынша да абырай-сый казанган.
Юмаш Акманбет кызы Кутильгереевадынъ сыйлы аты билимлендируьв тармагында белгили, ол коьп ясларга насихатшы да болып келген. Оьзи Червленные Буруны авыл мектебинде етекши болып беркитилгеннен сонъ, ол, кеспили специалистлерди излестирип, Дагестан Республикасынынъ патшалык педагогикалык окув ошакларына барып, яс педагогларды ислемеге аькелгени коьплердинъ эслеринде. Соьйтип, Ногай районына ис аьрекетин бардырмага Дагестан патшалык университетининъ физический факультетининъ студенти Гусейн Чабталов келип калды. Онынъ айтувы ман, Юмаш Акманбетовнадынъ куьш салувы ман, Гусейн Омаровичтинъ бактысы Ногай шоьли мен байланысады. Ондай аьдемлердинъ саны аз болмаган. Сонъында сондай яс специалистлердинъ бир нешевлери талаплы, билимли етекшиге оьз разылыкларын да билдиргенлер.
Юмаш Акманбетовна авыл мектебининъ етекшиси болып аз куллык этпеди. Сол йылларда оны ман бирге куллык эткен окытувшылар онынъ белсенли куллыгы акында айтадылар. Сол йылларда мектебке янъы муьлк аькелинген, окув бойынша кулланылатаган дидактический материаллардынъ кайдай туьрлиси де бар эди. Юмаш Кутильгереева мектебтинъ материал-техникалык негизин оьрлендире турып та, окув-тербиялав исине де уьйкен маьне берип келген. Кыскаша айтканда, Юмаш Акманбетовна Червленные Буруны авыл орта мектебининъ педагогикалык коллективин тыпакластырган. Биревге де ясыртын тувыл, Червленные Буруны авыл мектебининъ ис коллективи дайым да, баска авылларга коьре, коьп баскаланып келген, бу авылда оьз ойларын айтып, ыхтыярларын йигерли кепте яклап болган аьдемлер коьп болатаганы.
Юмаш Акманбет кызы мектебте ети йыл узагында етекши болып ислегеннен сонъ, бактысы ога авылды етекшилемеге де буйыртты. Сол заманларда да ол оьзине тапшырылган ис аьрекетти намыслы толтырды. Авыл суьт, эт, ем болдырув яктан тийислиден арттырып, нормады толтыратаган эди. Ол авыл Советининъ исин онъландырув уьшин аз куьш салмады. Авыл етекшисининъ алдына салган мыратларына етисип болатаган касиетин авылдаслары коьрмей болмады. Ога авыл яшавшылары ягыннан коьп коьмек те болды.
Юмаш Акманбет кызы окытувшы болып та элимизге, Ногай районымызга пайдалы, билимли аьдемлерди тербиялаган. Онынъ кайсы ис орында да яны авырувы, тапшырылган исин ерине еткерип болув касиетлери коьринетаган эди, солай болганга да, ол сый казанган.
Бу куьнлерде, сондай етекши ис орынларга куллык эткен Червленные Буруны авыл ясуьйкени оьзининъ мерекесин балаларынынъ тоьгерегинде, уныкларынынъ эм немерелерининъ арасында йолыгады.
80 йыллык мереке, сол куьнге сый-абырай казанып еткен аьдемге армаганда ден савлыкты, наьсипке косылган наьсипти йораймыз.
Г.Сагиндикова.
Суьвретте: Юмаш Кутильгереева унык кызы ман.
(Суьврет уьй архивиннен).
