Махачкала каласынынъ туьбинде, Каспий тенъиз ягасында Главсулак поселогы орынласкан, мунда коьплеген йыллар ногай халкымыздынъ бир кишкей, ама йигерли, таза юрекли, ак ниетли кесеги яшайды. Тавлардан берклик, сувдан шыдамлык алган ердеслеримиз кайзаманда да оьзлерин тек ийги яктан коьрсеткенлер. Олар баьри ерде де «Биз ногай» деп айтадылар. Сол поселокта Биарслан эм Насипли Якубовлардынъ аьелинде кыз тувып, ога нурлы Нурият деген ат атаганлар.

Бала шагын Нурият ийгилик пен эскереди, ол билимли, шугыл, акыр кыз болып оьсти, керек ерде айтып та, айтканын анъламаса, тоьбелесип те йиберетаган эди. Соьйтип ол аьдиллик уьшин аьлиги заманга дейим каерде де тав болып турады. Авылда турганда да Нурият баьрисин де йыйнап, тойларда, мерекели шараларда коьмек этетаган эди, онынъ сол заманнан алып уйгынлавшы экени белгили эди. Нуриятта эр кисидинъ касиетлери бар деп айтадылар таныганлар. Сол затка не зат демевлик болганын кыздан сорайман. Нурият оьзининъ нагашатасы Магомедов Хайрудинди эм атайы Якубов Махачты эсине алады. Кишкей заманнан алып ол нагашатасы ман турган, энеси эрте кешип кеткен дуныядан, сога коьре яшавга оны нагашатасы уьйретеди. Ол оьзи (яткан ери ярык болсын) айлак аьдилли, туврашыл аьдем болган, йиен кызын да аьдемшиликке, аьдилликке, яваплылыкка уьйреткен. Нурият мектебте окыйтаган заманда, ногай тилине окытув класслар ашылды, аьлиги заманда Нурият оьпкелеп эскереди сол йылларды, баьри ногайлар да кумык тилине уьйретуьв классларга бардылар, Нурият оьктемлик пен оьзининъ ногай тилине окыганын айтады, оькинишке, ана тилине окытувды балалар йоклыктан токтаттылар. Не уьшин ногайлар оьз тилине уьйренмеге суьймейдилер? – деп кыйланады Нурият.

Ерли мектебти битирип, Нурият Махачкала каласына Дагестан патшалык окытувшылык университетине туьседи эм «специальли мектебке дейим педагогика эм психология» факультетин битиреди. Кыздынъ яшавында туьрленислер болады, ол аьел курып, узактагы Лянтор каласына эри мен ислемеге кетеди. Кыйынлы заманлар да болды яс хатыннынъ яшавында, эрининъ анъламаганлыгы, куллык йоклыгы, ата-анадан, ювыклардан узак болувы (ол заман Нурияттынъ ата-анасы Краснодар каласында яшайтаган эдилер). Болса да кишкей кызы Муслимат ога баьри кыйынлыкларды да муттырды, баласын аягына салмага, яшав курмага керек деген ой яс хатынды оьзин колына алып, белин берк бувып, яшавды бардырмага даьвлендиреди. Нурият кызы ман Сургут каласына коьшип келеди, оьзи балалар бавында ислеп баслады, кызы да оьсти.

– Мен ногайман. Сол соьзлерди мен оьктемлик пен айтаман, сондай патриотизм сезимин меним юрегиме, яныма уьйкен нагашатам Хайрудин Магомедов эндирген. Бир куьн, мен Сургутка коьшкен эдим сол заман, Интернетте ногай ясларынынъ союзы бар экенин коьрдим, анкета толтырып, йибердим. Соьйтип, буьгуьнге дейим мен союзда, туьрли шараларда катнасамыз, халкымызды данъклатпага, ийги атын шыгармага, бу яктагы халклар да бизим ногай халкымыздынъ аьдетлерин, тарихин, маданиятын билсин деп ислемеге шалысамыз. Уьйкен разылык пан, ийги соьзлер мен Назира Кельдимурат кызы Абдулхамитовадынъ акында айтпага суьемен, биз ога суьйип «Назира-абай» деп айтамыз, Яриков Замид, Койлакаев Агали, Баймуратова Гульминат, баьримиз де бирге ислеймиз, янъыларда бизге Наргиза Камалова келди, янъыларда косылса да, бизи мен бирге баьри шараларда да катнасады. Эльдар Аксиев Сургут каласында ногай тилининъ мектебин ашпага коьп куллык этти. Аьлиги заманда дерислер тест бойынша оьтедилер, балаларды ана тилине Назира Кельдимурат кызы уьйретеди, келеекте ногай классымыздынъ балалары коьбеер деп сенемиз. Ново-Федоровкада балаларды ана тилине Альфия Ябагиева уьйретеди, – деп хабарлайды Нурият.

Карап турмайдылар яслар союзынынъ катнасувшылары. «Алтын яслар» деп оьктемлик пен айтады олардынъ акында Нурият. Арып-талып куллыктан келсе де, бос заманында тыншаймай, аьеллерин калдырып, олар халк уьшин янып юредилер. Нурият ийги соьзлер мен Курманакаев Мусаби Харун улын айтады, ол асысы ман Карашай-Шеркеш Республикасыннан, айлак танъ, оьзден аьдем экенин белгилейди Нурият. Коьтергишлесе экенлер куьши де, амалы да барлар бизим ясларды сондай болып. Аьлиги заманда Сургуттагы ясларымыз биюв кийимлерин тикпеге акша излейдилер, оьзлери бир амал табадылар, болса да сол да етпеген куьнлер болады. Бар ша йигитлеримиз ногай халкы уьшин яны авырган, патриотизм касиетимиз сондай ерлерде коьрилсе экен деп ойлайман.

Нурият коьбисинше союздынъ, оьз йолдаслары акында айтады. Оьзи ол эки ямагат организациясында катнасады – «Сургут каласынынъ Яслар союзы» эм ХМАО Юграда «Биз россиянлылар» Россия халкларынынъ яслар ассамблеясы. Нурият миллет ямагат организациялары ман биргелесте ислев бойынша советининъ председателининъ орынбасары болады. «Коьп миллетли Югра» деген форумнан сонъ Нурият Териковага Сургут каласынынъ мэри В.Шувалов кеспилик уьстинликлери эм миллет бирлик форумында белсен катнасканы уьшин разылык хат тапшырды. Сондай разылык хат Москва каласыннан Россия халкларынынъ ассамблея советининъ председатели С.Смирновадан алган.

Ногай халкым оьрленсин деп яшайды Нурият, коьп болайык, тир бирликте яшайык деп шакырады ол баьрисин де. Сондай яслар болганга бек суьйинемен эм Нуриятка, Сургут каласында яшайтаган баьри ясларымызга исси салам берип, баьри ийгиликлерди йорайман, неге десе олардынъ патриотизм сезимлери кайдай уллы эм олар энъ де ийги.

Г.Бекмуратова.
Суьвретте: Н.Терикова.