Орманлык куллыкшыларынынъ кыйыны, яваплылыгы, оьз кесписине эм орманларга суьйимлиги аркасы ман яшав да армаган юреди – орманлардынъ эм аьдемлердинъ яшавы. Боьтен де сол зат оьмир-оьмири кула шоьллик болып саналган бизим тувган якларымыз уьшин айлак та маьнели, неге десе орманлар ерди коршалайдылар, онынъ ава аьллерин ийгилендиредилер, районды ыспайлайдылар.
Бир заманларда Россиядынъ тасланып калган муьйиси болган район ерлерин аллы-ясыл кырларга айландырув уьшин шоьл мелиораторларынынъ, орманшыларынынъ бир неше несили уьйкен куллык эткенлер. Сол куллыкшылардынъ ишинде Сакинат Башантавовадынъ атын атамасак соьзимиз толы болмаяк. Ол, неге десе Ногай орманлык хозяйствосында 40 йылга ювык заман бухгалтер болып куллык эткен. «Бухгалтердинъ орманшы ман не ювыклыгы бар», – демеге болады биревлер. Бу ерде, аьши, кайсы бир орманшы юмалап, айлап кыйын ак алмай яде этеек куллыгы уьшин тийисли материалларсыз, коьликсиз ислеп боларма экен деп сорар эдим мен сондай аьдемнен. Баьри зат та бухгалтердинъ аркасыннан оьтеди.
Сакинат Муртазали кызы Ставрополь крайынынъ Новкус-Артезиан авылында 1942-нши согыс йылдынъ 24-нши апрелинде тувган. Он класслык мектебти Ашыкулак авылында окып кутарган. Сол 1960-ншы йыл ол Терекли-Мектебке келеди. Мунда ол заман Сакинаттынъ анасынынъ тувган синълиси Азиза кийим тигетаган мастерскойдынъ заведующийи эди. Оьзининъ Тереклиге келуьвин Сакинат булай эскереди:
– 1960-ншы йылдынъ язы тап туьнегуьндей эсимде турады. Биз бир неше кызлар болып Новкус-Артезиан авылыннан Уьйсалганга еттик. Йолда Тереклиге коьлик куьтемиз, ол заман маьшин деген зат бек аз, шыга коймайды. Куьн де исси. Бир заман бир шакта юк тасувшы бир маьшин токтап бизди йогарына, бортына, алды. Ол йылларда сондай маьшинге олтырсанъ да оьзинъди наьсипли этип коьресинъ, яяв яде арба ман юргеннен колайдыр деп. Уьйсалган авылдан алып Терекли-Мектебке дейим йолдынъ эки ягында да уьнсиз куьнге куьйген кырлар тек ятадылар. Бир терек те йок, аьлиги яслар ынанмаслар! Тереклер сонъында сол 60-70-нши йылларда олтыртылып оьстирилгенлер. Эндигиси бу автойол район еринде энъ ыспайылардынъ бириси, эки ягында да бийик калын тереклер, йол уьсти теп-тегис асфальт.
Бу тереклерди оьстируьвде Сакинат Башантавовадынъ да бир кесек ис уьлиси бар десек соьзимиз ялган болмас деп сенемен, неге десе ол 60-ншы йылларда, дурысында, 1966-ншы йылдынъ ызында янъы ашылган район орманлык хозяйствосына бухгалтер болып ислемеге келген. Ога дейим ол район орталыгындагы маданият уьйиндеги окув залында, сонъ райпода куллык эткен.
1966-ншы йылдынъ ызында орманлык хозяйствосына бухгалтер болып ислемеге келгенде, Сакинат Хасавюрттагы техникумнынъ бухгалтер боьлигине заочно окувга туьседи. 1968-нши йылдынъ апрель айында оны бас бухгалтер этип беркитедилер.
– Соннан алдын орманлык хозяйствосынынъ директоры Валентин Кабалалиев мага: «Сени тезден бас бухгалтер орынына салаякпыз», – дегенде, мен аьли де оьзимди яс деп макул тувыллыгымды билдирген эдим. Сол йыл окув сессиясына кеттим. Кайтып келип карасам, мени ушыны ман да бас бухгалтер этип беркиткенлер.
Соьйтип мунда ислеп те калдым. Коллектив те бек тыпак эди, – деп эскереди Сакинат Башантавова баслапкы ис йылларын.
Ога орманлык хозяйствосындагы хатын-кызлар советин де басшыламага туьскен. Ис коллективтеги хатын-кызлар ман бирге район орталыгында байрам куьнлерине деп юритилетаган коьп конкурсларда катнасканлар.
Сакинат Башантавова 1970-нши йылда В.И.Ленинге 100 йыл толувы ман байланыста «Данъклы иси уьшин» медали мен савгаланган. Онынъ айтувы ман, сол йыл орманшылар Червленные Буруны авылы бетте Лениннинъ сыйына яс тереклерди «100» деген сан кебинде олтыртканлар. Сонъында сол якларда вертолет пан ушканлар тоьменде, ерде, тереклер мен язылган «100» деген санды коьп кере коьргенлер. Солай ок Сакинат коьпйыллык намыслы куллыгы уьшин ДАССР Оьр Советининъ Президиумынынъ Сый грамотасы ман да савгаланган. Онынъ аты Ногай орманлык хозяйствосынынъ тарихине кирген эм сонынъ уьстинликлеринде онынъ да бир кесек ис уьлиси бар.
Сол йылларда кайсы ерде ислейтаган специалистлерди усталыкларын арттырув уьшин элимиздинъ туьрли ерлерине йибергенлер. Соьйтип Сакинат та Москва областиндеги Пушкин, Смоленск, баска калаларда оьз усталыгын арттырган.
Ян йолдасы Барадин Башантавов пан (яткан ери ярык болсын) доьрт увылларын тербиялап оьстирген. Уьйкени – Алавдин Дагестан авыл хозяйстволык институтын окып кутарып, зоотехник кесписин алган эм бир неше йыллар «Путь Ленина» совхозында зоотехник, сонъ Ленин атындагы совхозында комсомол организациясынынъ секретари болып ислеген. Совхозлар бузылган сонъ Терекли-Мектеб авылдынъ Балалар-оьспир спорт мектебинде тренер болып куллык этеди. Айнадин, Зейнадин, Камалдин – Ленинградта, Харьковта, Махачкалада йогары окув ошакларын окып кутарганлар эм буьгуьнлерде элимиздинъ туьрли ерлеринде ислейдилер. Тек Камалдин уьйде байыр ярдамшы хозяйствосын юритеди.
Сакинат Башантавова аьлиги заманда тийисли тыншаювында. Быйыл язлыкта ол оьзининъ сыйлы меркесин белгиледи. Сол йылларынынъ яртысы Ногай орманлык хозяйствосына, калган яртысы оьз аьелине, балаларына эм уныкларына берилген, солар наьсипли яшав оьмири боладылар.
М.Ханов.
Суьвретте: Сакинат Башантавова.
